Τρεις βασικοί κανόνες για το διάβασμα του παιδιού στο σπίτι μαζί με τους γονείς

Οι ειδικοί απαντούν στα πιο σημαντικά ερωτήματα των γονιών.

Στα περισσότερα σπίτια με μικρούς μαθητές, οι πρώτες εργασίες έφεραν και τα πρώτα «σύννεφα» στην υπομονή των γονιών. Κάποια παιδιά δυσκολεύονται να προσαρμοστούν ξανά στο ημερήσιο πρόγραμμα που απαιτεί διάβασμα μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας, άλλα μοιάζουν να έχουν ξεχάσει ό,τι κι αν έμαθαν την χρονιά που πέρασε, σε ορισμένα δεν "έκατσε" καλά ο νέος δάσκαλος ή κάποιο νέο μάθημα, ενώ υπάρχει και ο "αχτύπητος" συνδυασμός όλων αυτών μαζί σε ένα μόνο παιδί!

Το να είσαι στο πλευρό του παιδιού όταν κάθεται να διαβάσει μπορεί να εξελιχθεί σε πραγματικό μαρτύριο για όλη την οικογένεια, αν δεν αναζητήσεις τρόπους να κάνεις την διαδικασία αυτή πιο αποτελεσματική. Πώς; Το infokids.gr απευθύνθηκε στην επιστημονική ομάδα της Γραμμής 11525 και του Συμβουλευτικού Κέντρου Μαζί για το Παιδί, οι οποίοι λαμβάνουν καθημερινά αμέτρητα τηλεφωνήματα απελπισμένων γονιών και τους ρώτησαν, τι συμβουλές τους δίνουν:

1. Χρειάζεται να είμαστε στο πλευρό του παιδιού μας την ώρα που διαβάζει και αν ναι γιατί και μέχρι ποια ηλικία;

Πρώτο βήμα είναι να αναρωτηθεί ο γονέας ποιος είναι ο βασικός στόχος του διαβάσματος. Η απάντηση είναι ότι είναι η προοδευτική αυτονομία του παιδιού με τελικό στόχο την ανεξαρτητοποίηση. Για να δούμε τώρα πως θα το επιτευχθεί ο στόχος στην πράξη.

Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού η γονική παρουσία χρειάζεται να είναι συνεχής, καθοδηγητική κι επιβοηθητική. Στα μέσα του δημοτικού ο γονέας συνεχίζει να βοηθάει αρκετά το παιδί, αλλά ταυτόχρονα του δίνει χώρο να αναλάβει μόνο του κάποιες εργασίες τις οποίες έπειτα ελέγχει. Στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού ο γονέας ελέγχει καθημερινά την ολοκλήρωση της μελέτης και των εργασιών του παιδιού. Στο Γυμνάσιο ο έλεγχος παραμένει συχνός, αλλά σταδιακά μειώνεται μέχρι που στο Λύκειο είναι πια διακριτικός. Κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις τάξεις αποτελεί η διαθεσιμότητα του γονέα για βοήθεια όταν την ζητήσει ή την χρειαστεί το παιδί. Φυσικά, επειδή κάθε παιδί έχει διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες τα στάδια προς την αυτονομία μπορεί να μεταβάλλονται κατά περίπτωση, ειδικά αν υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να λειτουργούν επιβαρυντικά.

2. Τι κάνουμε όταν το παιδί αντιμετωπίζει την ώρα του διαβάσματος ως παιχνίδι, βαριέται και δεν συγκεντρώνεται;

Η δυσκολία ενός παιδιού να συγκεντρωθεί ή να διαβάσει είναι κάτι που οι γονείς πρέπει να παρατηρήσουν αν συμβαίνει συχνά ή περιστασιακά, διότι θα χρειαστεί διαφορετική αντιμετώπιση σε κάθε περίπτωση. Είναι διαφορετικό ένα παιδί καθημερινά να μη μπορεί να συγκεντρωθεί, από ένα παιδί που μια στο τόσο βαριέται να διαβάσει και προσπαθεί να το αποφύγει. Είναι σημαντικό λοιπόν να γίνει αυτή η διάκριση. Επομένως, το πρώτο πράγμα που χρειάζεται οι γονείς να καταλάβουν είναι ο λόγος. Τι είναι αυτό που κάνει το παιδί να μη θέλει να διαβάσει και να προσπαθεί να το αποφύγει. Αναγνωρίζοντας την αιτία θα λάβει και τα ανάλογα μέτρα που μπορεί να είναι είτε ένας άλλος τρόπος προσέγγισης είτε μια περαιτέρω διερεύνηση των δυσκολιών του παιδιού.

Για να δούμε με ποιον τρόπο μπορούν οι γονείς να συνεισφέρουν στη διαδικασία του διαβάσματος προτού αυτή αρχίσει να γίνεται μια ενοχλητική ενασχόληση. Ο ρόλος του γονέα στο διάβασμα του παιδιού είναι κυρίως επιβοηθητικός ως προς την οργάνωση της μελέτης και την ενίσχυση της συγκέντρωσης του παιδιού με απομάκρυνση διασπαστικών ερεθισμάτων, χωρίς να ενοχλεί το παιδί με συχνά και σύντομα διαλείμματα. Επίσης, μπορεί να συνεισφέρει στην εκμάθηση κατάλληλων τεχνικών διαβάσματος προτείνοντας την επανάληψη, υπογράμμιση σημαντικών σημείων, σημείωση τίτλων δίπλα από παραγράφους κλπ. Σημαντική βοήθεια για το παιδί αποτελεί η χρήση απτών παραδειγμάτων από την καθημερινότητα, αλλά και η ανάδειξη της χρησιμότητάς αυτού που διαβάζει. Ο γονέας δεν πρέπει να ξεχνάει να ενθαρρύνει την προσπάθεια και την απόδοση του παιδιού μέσω της αναγνώρισης και της επιβράβευσης ανεξάρτητα από την βαθμολογία. Αυτό θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην αυτό- εικόνα του παιδιού ως μαθητής και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του.

3. Τι κάνουμε όταν έχουμε χάσει πλέον την υπομονή μας με το παιδί και το διάβασμα καταλήγει σε φωνές;

Το διάβασμα είναι ευθύνη του μαθητή. Αυτό από νωρίς στη σχολική πορεία του παιδιού πρέπει να είναι κατανοητό πρώτα στο γονέα. Πολλές φορές όταν το διάβασμα καταλήγει σε φωνές, οι γονείς πρέπει να αναρωτηθούν ποιος είναι ο λόγος που οδηγεί σε αυτό το αποτέλεσμα. Είναι οι εκπαιδευτικοί στόχοι και αυτό που οι γονείς ζητούν από το παιδί ρεαλιστικό; Βασίζεται στις δυνατότητες του δικού τους παιδιού ή σε δικές τους επιθυμίες και προσδοκίες; Αντιλαμβάνονται την ανάγκη του παιδιού για ελεύθερο χρόνο πέρα από το διάβασμα και τις δραστηριότητες; Μήπως συγκρίνουν το παιδί είτε με τα αδέρφια του είτε με άλλους συμμαθητές του;

Είναι σημαντική η διαφύλαξη της ψυχικής υγείας τόσο του παιδιού όσο και των γονέων για την καλύτερη λειτουργία της οικογένειας. Είναι προτιμότερο ο γονιός να ακούσει και να διερευνήσει την άρνηση του παιδιού για διάβασμα, ώστε να κατανοήσει τη δυσκολία του. Αντί της φωνής και της τιμωρίας είναι προτιμότερο να προσπαθήσει να κινητοποιήσει το παιδί μέσω ερεθισμάτων αλλά και με το προσωπικό παράδειγμα. Η επίδοση του παιδιού και η βαθμολογία δεν πρέπει να είναι το κριτήριο για την εκτίμηση των γονέων γιατί κινδυνεύουν να ωθήσουν το παιδί στη διαμόρφωση ανασφαλειών.

Τέλος, αν οι γονείς δυσκολεύονται πολύ να διευκολύνουν το παιδί με το διάβασμα, τότε ίσως είναι καλύτερο να αναζητήσουν βοήθεια από κάποιον ειδικό.