Αντιμετώπιση της υπογονιμότητας με υγιεινή διατροφή

Oct 25, 2019

Η Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, Έλενα Τρουλλίδου μας εξηγεί πως η σωστή διατροφή μπορεί να αντιμετωπίσει την υπογονιμότητα και μας δίνει συμβουλές από τους ειδικούς.

Αντίθετα με ό,τι πιστεύουμε, οι λύσεις για την αντιμετώπιση της υπογονιμότητας φαίνεται ότι δεν βρίσκονται μόνο στις μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης και στην ανάγκη λήψης ορμονών. Στο βιβλίο τους "The Fertility Diet", οι Jorge E. Chavarro και Walter C. Willett, ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, υποστηρίζουν ότι η κατάλληλη διατροφή μπορεί να οδηγήσει στην πολυπόθητη εγκυμοσύνη. Προτείνουν, λοιπόν, ένα διατροφικό πλάνο που βελτιώνει την ωορρηξία -ως εκ τούτου και τη γονιμότητα της γυναίκας-, συμβάλλει στο υγιές ξεκίνημα της εγκυμοσύνης, ενώ παράλληλα είναι ωφέλιμο για την καρδιά, τα οστά και όλο τον οργανισμό, τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης όσο και μετά τον τοκετό.

Οι διατροφικές επιλογές που αναφέρονται στο βιβλίο "The Fertility Diet" έχουν διαμορφωθεί βάσει των στοιχείων που προέκυψαν από την 8ετή μελέτη του τρόπου που διατρέφονταν πάνω από 18.000 νοσοκόμες, οι οποίες προσπαθούσαν να μείνουν έγκυες (η μελέτη αυτή εντάσσεται στη "Nurses’ Health Study", μια επιδημιολογική μελέτη-ορόσημο στην ιατρική κοινότητα).

"Αν και η υγιεινή διατροφή δεν μπορεί να λύσει ανατομικά προβλήματα υπογονιμότητας, όπως οι κλειστές σάλπιγγες, ωστόσο δρα ευεργετικά στη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος. Μάλιστα, σε πρόσφατη έρευνα, φάνηκε ότι η μεσογειακή διατροφή ίσως βοηθά στην αύξηση των ποσοστών επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης", εξηγεί η κ. Σταυρούλα Μαραγκού, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος, ειδική σε θέματα εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Τα "σωστά" λιπαρά
Ποια είναι η διατροφή της γονιμότητας που προτείνουν οι ειδικοί; Το πρώτο βήμα αφορά την ορθή επιλογή των λιπαρών. Συνιστούν, λοιπόν, την αποφυγή των τρανς λιπαρών, τα οποία περιέχονται σε πολλά έτοιμα τρόφιμα του εμπορίου, όπως τα τυποποιημένα μπισκότα και σνακ, διάφορα αρτοσκευάσματα και έτοιμα γλυκίσματα. Τα τρανς λιπαρά, όταν υπερκαταναλώνονται, θεωρείται ότι μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων ωορρηξίας. Από την άλλη μεριά, συνιστάται να καταναλώνουμε ελαιόλαδο, που είναι πηγή των ευεργετικών μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Επιπλέον, περιέχει την αντιοξειδωτική βιταμίνη Ε, η οποία, σύμφωνα με έρευνες, θεωρείται ότι συμβάλλει στην αύξηση του όγκου και της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων.
Το σχόλιο του ειδικού: "Το υπερβολικό λίπος στον οργανισμό μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς το μεταβολισμό των ορμονών του αναπαραγωγικού συστήματος, γι’ αυτό και είναι σημαντική η διατροφή που συμβάλλει στη μείωσή του", εξηγεί η κ. Μαραγκού.

"Ναι" στο παγωτό;
Από τις πιο γευστικές συστάσεις των ερευνητών του Χάρβαρντ είναι εκείνη που αφορά την κατανάλωση παγωτού. Για την ακρίβεια, διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση πλήρων γαλακτοκομικών προϊόντων, όπως 1 ποτήρι πλήρες γάλα, 1 μικρό παγωτό ή 1 πλήρες γιαούρτι την ημέρα, είναι ευεργετική για τη γονιμότητα. Επιπλέον, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσες νοσηλεύτριες κατανάλωναν πάνω από 2 μερίδες άπαχων γαλακτοκομικών την εβδομάδα, αντιμετώπιζαν προβλήματα ωορρηξίας.
Το σχόλιο των ειδικών:

Η πιθανή εξήγηση ίσως βρίσκεται "στην ευεργετική δράση κάποιου συγκεκριμένου λιπαρού οξέος ή λιποδιαλυτής ουσίας, αλλά και στην υψηλότερη συγκέντρωση οιστρογόνων στα πλήρη γαλακτοκομικά σε σύγκριση με τα ημίπαχα και τα άπαχα", αναφέρει η διαιτολόγος-διατροφολόγος κ. Βίκυ Πυρογιάννη. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι "επιτρέπεται" να τρώμε πολύ παγωτό καθημερινά. Ουσιαστικά, σημαίνει ότι καλό είναι να προτιμούμε το πλήρες γάλα και γιαούρτι στο καθημερινό μας διαιτολόγιο.
"Ωστόσο, δεδομένης της αποδεδειγμένης σχέσης των κορεσμένων λιπαρών με την εμφάνιση παχυσαρκίας και καρδιαγγειακών παθήσεων, θα πρέπει να διατηρείται μια ισορροπία στο καθημερινό διαιτολόγιο των γυναικών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, οπότε συστήνεται η κατανάλωση 1 μερίδας πλήρων γαλακτοκομικών την ημέρα και η κάλυψη των άλλων 2 μερίδων μέσω light επιλογών", σύμφωνα με την κ. Πυρογιάννη.
Επίσης, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι υπέρβαρες και οι παχύσαρκες γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν, συνιστάται να επιλέγουν τα ημίπαχα γαλακτοκομικά, τα οποία έχουν λιγότερες θερμίδες από τα πλήρη, στο πλαίσιο της γενικότερης μείωσης των λιπαρών στη διατροφή τους, προκειμένου να ελέγξουν το υπερβάλλον βάρος τους, που αποδεδειγμένα διαταράσσει την ωορρηξία.

Λιγότερους επεξεργασμένους υδατάνθρακες
Σύμφωνα με μελέτες, η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, όπως το άσπρο ψωμί, το λευκό ρύζι, τα προϊόντα με ραφιναρισμένο αλεύρι (π.χ. πίτες, ζύμες) και τα αναψυκτικά, αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων ωορρηξίας. Υποστηρίζεται ότι οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες προκαλούν γρήγορη άνοδο των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα, καθώς και της ινσουλίνης, γεγονός που φαίνεται να επηρεάζει δυσμενώς τις ορμόνες της αναπαραγωγής.
Το σχόλιο του ειδικού: "Αντίθετα, το μαύρο ρύζι, τα ζυμαρικά και τα δημητριακά ολικής άλεσης φαίνεται ότι σχετίζονται με την αύξηση των πιθανοτήτων σύλληψης", εξηγεί ο Διαιτολόγος - Βιολόγος κ. Χάρης Δημοσθενόπουλος.

Πολύτιμο το φυλλικό οξύ
Κατά τη διάρκεια της κύησης, αλλά και για 1-3 μήνες πριν από τη σύλληψη, συστήνεται η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος, δεδομένου ότι η προληπτική λήψη του σχετίζεται με τη μείωση του κινδύνου να γεννηθούν μωρά με ανωμαλίες του νευρικού συστήματος. Πλούσιες πηγές φυλλικού οξέος είναι οι φακές, το σπανάκι, τα σπαράγγια, τα μαυρομάτικα φασόλια, καθώς και το μοσχαρίσιο συκώτι.
Το σχόλιο του ειδικού: "Το φυλλικό οξύ συνιστά μία από τις σημαντικότερες βιταμίνες που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του νευρικού συστήματος του εμβρύου", τονίζει η μαιευτήρας-γυναικολόγος κ. Σταυρούλα Μαραγκού.

Φρούτα και λαχανικά για... ζωντανό σπέρμα
Καλό είναι να μη λείπουν από το καθημερινό μας διαιτολόγιο 3 φρούτα και 2 ατομικές σαλάτες. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε πολύτιμα αντιοξειδωτικά, τα οποία, σύμφωνα με αρκετές μελέτες -η πιο πρόσφατη είναι από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ-, φαίνεται ότι ενισχύουν την ποιότητα και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, καθώς και οσπρίων, δηλαδή τροφίμων στα οποία αφθονούν οι φυτικές ίνες, συνιστάται και από τους συγγραφείς του "The Fertility Diet". Καλό είναι, όμως, να αποφεύγονται οι υπερβολές, δεδομένου ότι σε πρόσφατη έρευνα σε 250 γυναίκες 18-44 ετών, του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Υγεία του Παιδιού και την Ανθρώπινη Ανάπτυξη στο Rockville του Μaryland, διαπιστώθηκε ότι όσες κατανάλωναν υπερβολικά μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών (πάνω από 22 γρ. την ημέρα) παρουσίαζαν συχνότερα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων ή είχαν έμμηνο ρύση χωρίς να έχει προηγηθεί ωορρηξία (ανωορρηκτικοί κύκλοι). Βέβαια, πρόκειται για μία μεμονωμένη έρευνα και χρειάζονται περισσότερες προκειμένου να επιβεβαιωθεί αυτός ο συσχετισμός.
Το σχόλιο του ειδικού: "Δεν πρέπει να αποφεύγουμε τις φυτικές ίνες, των οποίων τα οφέλη στην υγεία είναι πολυάριθμα", τονίζει ο Διαιτολόγος - Βιολόγος κ. Χάρης Δημοσθενόπουλος.

Ο ψευδάργυρος ωφελεί
Ο ψευδάργυρος περιέχεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά και στο σπανάκι. Όσο για την μπίρα -για την οποία λέγεται ότι περιέχει ψευδάργυρο και πιθανώς συμβάλλει στη γονιμότητα-, οι ειδικοί εξηγούν ότι περιέχει ελάχιστο ψευδάργυρο (0,04 mg ανά κουτάκι). Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπερκατανάλωση αλκοόλ έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη γονιμότητα.
Το σχόλιο του ειδικού: "Ο ψευδάργυρος είναι από τα ιχνοστοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν στη γονιμότητα του ζευγαριού, αλλά δεν αποτελεί τον καταλυτικό παράγοντα που την επηρεάζει", εξηγεί ο Γυναικολόγος κ. Ανδρέας Μπαζαίος, μέλος του Βρετανικού Βασιλικού Κολεγίου Μαιευτήρων - Γυναικολόγων.

Η κομψή σιλουέτα ευνοεί τη γονιμότητα
Το ιδανικό σωματικό βάρος θεωρείται από τις σημαντικότερες παραμέτρους για την ενίσχυση της γυναικείας γονιμότητας. Όσο για τη φυσική κατάσταση, θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για τη σύλληψη. Η ήπια άσκηση (π.χ., περπάτημα) αποτελεί βασικό πυλώνα για την ενίσχυση της γονιμότητας.
Το σχόλιο του ειδικού: "Τόσο το αυξημένο όσο και το πολύ χαμηλό βάρος επηρεάζουν δυσμενώς τη γονιμότητα", επισημαίνει ο κ. Ανδρέας Μπαζαίος, μέλος του Βρετανικού Βασιλικού Κολεγίου Μαιευτήρων - Γυναικολόγων. Ειδικότερα, όταν ο ΔΜΣ ξεπερνά το 28-30 (ο Δείκτης Μάζας Σώματος προκύπτει από τη διαίρεση του βάρους σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους, π.χ. για μια γυναίκα που ζυγίζει 62 κιλά και έχει ύψος 1,65 μ., ο ΔΜΣ = 62/1,65 x 1,65 = 22,7), τότε μειώνεται η γονιμότητα της γυναίκας και αυξάνεται ο κίνδυνος αποβολών σε περίπτωση κύησης. "Αυτός ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες", συμπληρώνει ο κ. Μπαζαίος. Από την άλλη μεριά, το πολύ χαμηλό βάρος μπορεί να προκαλέσει αμηνόρροια, δηλαδή διακοπή της περιόδου. "Τα 45-46 κιλά θεωρούνται το ελάχιστο όριο βάρους προκειμένου μια γυναίκα να έχει έμμηνο ρύση", τονίζει ο κ. Μπαζαίος.

Προσοχή! Εκτός από την άσκηση, απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης είναι η αποφυγή του καπνίσματος, το οποίο είναι γνωστό ότι επηρεάζει την ποιότητα των ωαρίων της γυναίκας, αλλά και του ανδρικού σπέρματος.