Στρες και παιδί: Ένας πλήρης οδηγός για τους γονείς

Τι μπορεί να προκαλέσει στρες στα παιδιά και πως οι γονείς μπορούν να τα προστατεύσουν.

"Είναι δυνατό ένα μικρούλι πλασματάκι να αισθάνεται στρες;". Η απάντηση είναι: ΝΑΙ. Ίσως η ζωή των παιδιών να φαίνεται πολύ απλή στα μάτια των μεγάλων, όμως τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας μπορούν να βιώσουν στρες στη ζωή τους.

Τι είναι το στρες;

Η λέξη στρες προέρχεται από τον αγγλικό όρο "stress". Στα ελληνικά μπορούμε να ονομάσουμε τον όρο αυτό "ψυχοκοινωνική πίεση". Το στρες είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού ενός ανθρώπου, όταν αισθάνεται ότι δεν έχει τις κατάλληλες δεξιότητες/μέσα για να ανταποκριθεί επαρκώς στις οποιεσδήποτε απαιτήσεις του περιβάλλοντος.

Τι μπορεί να προκαλέσει στρες στα παιδιά;

Πολλοί παράγοντες και γεγονότα στη ζωή ενός παιδιού μπορούν να δημιουργήσουν στρες. Το σχολείο ή το κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών πιθανό να δημιουργήσουν πίεση την οποία δυσκολεύονται να διαχειριστούν. Επίσης, γεγονότα όπου αλλάζουν τη ζωή ενός παιδιού, όπως το διαζύγιο, η απώλεια ενός κοντινού ανθρώπου, η μετακόμιση είναι μερικοί ακόμη παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν στρες σε ένα παιδί.

Σύμφωνα με το paidiatros.com και την Αντωνία Χατζηευτυχίου, το στρες στα παιδιά δεν αποτελεί έκπληξη, όταν και οι ίδιοι γονείς αισθάνονται στρεσαρισμένοι. Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς τα παιδιά εκλαμβάνουν το δικό σας στρες ως γονείς; Έχετε ποτέ αναρωτηθεί, πώς βιώνει το παιδί σας, ένα «γεμάτο" πρόγραμμα πηγαίνοντας από μια δραστηριότητα σε άλλη;

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα παιδιά είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής

Πολλοί άνθρωποι σήμερα ζουν μια καθημερινότητα σε φρενήρη ρυθμό, πυκνή από τον υπερπρογραμματισμό και τις πολλές δραστηριότητες. Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του Αμερικανικού Ψυχολογικού Συνδέσμου, οι έφηβοι σήμερα είναι εξίσου στρεσαρισμένοι όσο και οι ενήλικες. Ακόμη και τα μικρά παιδιά είναι πιο στρεσαρισμένα από όσο νομίζουμε. Οι σύγχρονοι ερευνητές πιστεύουν ολοένα και περισσότερο ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα παιδιά είναι η φθορά που δημιουργείται από τον σύγχρονο τρόπο ζωής.

Μήπως να μετακομίσουμε στην εξοχή;

Πόσοι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να μετακομίσουν στην εξοχή και να ζήσουν μια πιο αργή και ήρεμη ζωή, συντονισμένοι με τους ρυθμούς της φύσης; Ίσως απλά να πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και να δεχτούμε τους κινδύνους που κρύβει ο σύγχρονος τρόπος ζωής, κάνοντας ότι καλύτερο μπορούμε για να προστατεύσουμε τα παιδιά από αυτά που πιθανό να τα βλάψουν.

"Έχει στρες το παιδί μου;"

Το στρες στα παιδιά είναι πολλές φορές δύσκολο να ανιχνευτεί. Τα παιδιά συνήθως σωματοποιούν το στρες που αισθάνονται. Δηλαδή, το παιδικό στρες παρουσιάζεται συχνά με κάποιο σωματικό σύμπτωμα. Αν το παιδί σας αναφέρει ότι δεν αισθάνεται καλά, και παρουσιάζει συχνούς πονοκεφάλους και στομαχόπονους (νοουμένου ότι έχει αποκλειστεί οτιδήποτε παθολογικό από τον γιατρό του) ή όταν αυτά τα συμπτώματα επιδεινώνονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (π.χ. πριν από κάποιο διαγώνισμα), αυτό σημαίνει ότι το παιδί πιθανόν να βιώνει στρες. Άλλες φορές το στρες μπορεί να επιφέρει αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα του στρες στα παιδιά είναι:

• Συχνός κεφαλόπονος, στομαχόπονος (χωρίς παθολογική αιτία).
• Εφιάλτες.
• Διαταραχές ύπνου.
• Απομόνωση και απομάκρυνση από φίλους.
• Αποχή από καθημερινές δραστηριότητες.
• Νευρικές συνήθειες όπως να τρώει τα νύχια του, να παίζει με τα μαλλιά του ή να τα τραβά.

Αφουγκραστείτε το παιδί σας, ακούστε το ενεργητικά όταν σας μιλά, και παρατηρείστε πως αλληλοεπιδρά και σε άλλα πλαίσια εκτός σπιτιού. Να συνεργάζεστε και να επικοινωνείτε συχνά με άλλους γονείς που σχετίζονται με το παιδί σας, με τους δασκάλους του, καθώς και με τους υπεύθυνους των εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Έτσι θα ξέρετε αν κάτι πρέπει να σας ανησυχήσει.

Χρήσιμες συμβουλές για να προστατεύσετε το παιδί σας από το στρες:

1. Μη βαρυφορτώνετε το πρόγραμμά σας

Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να παίξουν, χρόνο για να ονειρευτούν, χρόνο για να δημιουργήσουν, ακόμη και χρόνο για να βαρεθούν. Πρέπει τα παιδιά να καταλάβουν ότι η ζωή δεν είναι μόνο οι δραστηριότητες που τη γεμίζουν. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να είναι μόνα τους, χωρίς ψυχαγωγία, να μάθουν να δομούν τον χρόνο τους χωρίς να κοιτάζουν τους γονείς τους ή μια οθόνη. Αυτές οι στιγμές είναι πολύ σημαντικές για τη συναισθηματική και ψυχική τους ανάπτυξη.

2. Μη βιάζεστε!

Είναι όμορφο να αισθανόμαστε δημιουργικοί και ενθουσιασμένοι, όμως το στρες σκοτώνει. Αν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, θα συνειδητοποιήσουμε ότι πολλές φορές κάνουμε εμείς οι ίδιοι τη ζωή μας πιο στρεσογόνα από όσο χρειάζεται. Αν θέλετε να δώσετε τον καλύτερο σας εαυτό στα παιδιά σας, κόψτε ταχύτητα και μη βιάζεστε τόσο πολύ. Τα παιδιά θα νοιώσουν την παρουσία σας πιο "κεντραρισμένη" και θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σας.

3. Ενθαρρύνετε το παιδί σας χωρίς να το πιέζετε

Ενθαρρύνετε το παιδί σας να είναι δημιουργικό, όχι μόνο με τις τέχνες, αλλά με οποιοδήποτε χόμπι, ταλέντο ή δεξιότητα είναι σημαντικό για το ίδιο το παιδί και του αρέσει. Μην το πιέζετε να "κερδίσει" ή "να έρθει πρώτος" με αυτό που του αρέσει να κάνει, αλλιώς θα το μετατρέψετε και αυτό σε πηγή στρες.

4. Γονείς: ελέγξτε τη δική σας συμπεριφορά

Αν ως γονείς τρέχετε στρεσαρισμένοι διαρκώς και παραπονιέστε πόσο πολυάσχολοι είστε, τότε τι παράδειγμα δίνετε στα παιδιά σας; Ότι για να είσαι αρκετά καλός πρέπει να στρεσάρεσαι κάνοντας περισσότερα πράγματα από όσα αντέχεις; Το στρες είναι συχνά επιλογή. Δεν είναι κάτι αναπόφευκτο. Η συμπεριφορά σας ως γονείς, ο τρόπος ζωής σας, οι αξίες και τα πιστεύω σας αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά σας. Γι’ αυτό, αξίζει να τα προσέξετε και να τα ελέγξετε.

5. Περισσότερη φύση, λιγότερες ταινίες

Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερη επαφή με τη φύση και λιγότερες ταινίες. Η φύση βοηθά τα παιδιά να εκτονωθούν, να χαλαρώσουν, και επηρεάζει θετικά τη φυσιολογία τους. Ίσως να πάρετε το παιδί σας σινεμά, ή να δείτε μια ταινία μαζί να είναι πιο εύκολο, όμως προτιμήστε δραστηριότητες έξω στη φύση, μια περιπέτεια, λίγο περπάτημα στο βουνό, μια βόλτα με τα ποδήλατα ή ακόμη και μια επίσκεψη σε ένα μουσείο.

6. Ακούστε, παίξτε, γελάστε!

Όπως και οι μεγάλοι, έτσι και τα παιδιά χρειάζονται ευκαιρίες για να μιλήσουν, να ακουστούν και να γελάσουν. Το γέλιο βοηθά τα παιδιά να αποσυμπιεστούν από τις φυσιολογικές πιέσεις της καθημερινότητας. Βρείτε χρόνο μέσα στη μέρα για να κουβεντιάσετε μαζί με το παιδί σας για ότι έγινε μέσα στη μέρα που τον απασχολεί. Δημιουργείστε μικρές ρουτίνες σύνδεσης, παιχνιδιού και γέλιου μέσα στη μέρα. Για παράδειγμα το πρωί που ξυπνά να κρύβεστε στα σεντόνια του, κάποιο παιχνίδι κυνηγητού πριν το μπάνιο ή όλοι να μοιράζονται την καλύτερη και χειρότερη στιγμή της μέρας κατά τη διάρκεια του δείπνου. Υπάρχουν πολλές ιδέες που μπορείτε να σκεφτείτε. Να είστε αυθόρμητοι και δημιουργικοί!

7. Συνδεθείτε με το παιδί σας

Η ουσιαστική παρουσία σας ως γονείς, είναι αυτή που κάνει τα παιδιά σας να αισθάνονται ασφαλή και διώχνει το στρες μακριά. Ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για να προστατεύσετε τα παιδιά σας από το στρες, να είναι η σύνδεση και η απόλαυση που μοιράζεστε μαζί τους.

Αν είστε στρεσαρισμένοι ως γονείς και δεν μπορείτε να απολαύσετε αυτή τη σύνδεση με το παιδί σας, κάντε ότι χρειάζεστε για να ανακαλύψετε ξανά αυτή την απόλαυση. Αυτό θα είναι και το μεγαλύτερο δώρο για τα παιδιά σας, και η μεγαλύτερη ασπίδα τους για το άγχος της καθημερινότητας.