Κορωνοϊός: Η ανάγκη για μια ισορροπημένη προσέγγιση

Η Κλινική Ψυχολόγος, Έλενα Αριστοδήμου μας βοηθάει με τις συμβουλές της να έχουμε μια ισορροπημένη προσέγγιση χωρίς πανικό στην πανδημία που απειλεί την υγεία μας.

Από τη μια η υπερβολική αισιοδοξία μπορεί να χαρακτηριστεί επικίνδυνη για πολλές ανθρώπινες ζωές, λόγω της εκμηδένισης της σοβαρότητας αυτού του ιού. Από την άλλη, ο πανικός μπορεί να παροξύνει την ψυχική υγεία εκατομμυρίων ατόμων. Έτσι, λοιπόν, είναι σημαντικό να έχουμε μια ισορροπημένη προσέγγιση σε αυτή την πανδημία που απειλεί την υγεία μας αποφεύγοντας, όμως, τον αχρείαστο πανικό. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα πώς θα διατηρήσουμε μια ισορροπία.

Καθημερινά το ΚΕΝ (Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων – Center for Disease Control (CDC) εκδίδει ουσιώδεις πληροφορίες για τη σωστή υγιεινή και παράλληλα παρέχει χρήσιμες ταξιδιωτικές συμβουλές ενημερώνοντας το κοινό για την τρέχουσα κατάσταση. Για σήμερα το ΚΕΝ προσφέρει τις ακόλουθες οδηγίες:

Τρέχουσα αξιολόγηση κινδύνου:

1. Άτομα σε κοινότητες όπου έχει αναφερθεί εξάπλωση του κορωνοϊού, είναι σε ανερχόμενη έκθεση σε κίνδυνο.
2. Οι φροντιστές υγείας που περιθάλπουν ασθενείς με COVID-19, είναι σε ανυψωμένη έκθεση σε κίνδυνο.
3. Οι στενές επαφές με άτομα που έχουν COVID-19, είναι επίσης σε υψωμένη έκθεση κινδύνου.
4. Ταξιδιώτες που επιστρέφουν από διεθνείς τοποθεσίες όπου ο ιός έχει εξαπλωθεί βρίσκονται επίσης σε υψωμένη έκθεση κινδύνου.

Το ΚΕΝ έχει αναπτύξει ένα οδηγό για να βοηθήσει στην εκτίμηση και διαχείριση του κινδύνου για άτομα με πιθανή έκθεση στον COVID-19, καθώς επιβάλλεται να  είναι προετοιμασμένοι για σενάρια δυσμενών περιπτώσεων και να προσφέρουν διαφάνεια στην πληροφόρηση. Όπως σε κάθε πανδημία, η πληροφόρηση είναι διάχυτη και οι ενημερώσεις μπορούν να αλλάξουν τις προοπτικές κινδύνου για πολλούς από εμάς.

Συνεπώς, μπορούμε να ακολουθήσουμε σωστή υγιεινή (πλύσιμο χεριών, καλύπτοντας το πρόσωπο όταν βήχουμε ή φταρνιζόμαστε, αποφεύγοντας συνωστισμένες συγκεντρώσεις σε χώρους που έχουν προσβληθεί και κάνοντας πληροφορημένες επιλογές για ταξίδια σε περιοχές με ψηλότερο κίνδυνο. Αν και πολλές πανδημίες αρχικά εξαπλώνονται, εντούτοις οι πιο πολλές θα δείξουν μειωμένη εξάπλωση σε πιο ζεστούς μήνες ή εκεί που πολλά άτομα του πληθυσμού έχουν αναπτύξει ανοσία. Παρ’ όλ’ αυτά, στην παρούσα φάση, δεν  γνωρίζουμε την έκταση της μελλοντικής εξάπλωσης. Για τον λόγο αυτό είναι συνετός τρόπος σκέψης να είμαστε έτοιμοι για εύλογη εξάπλωση και τοξικότητα.

Αξίζει να τονιστεί ότι πολλά απ’ όσα χρειάζεται να ξέρουμε, δεν είναι ακόμα γνωστά. Δεν γνωρίζουμε ακόμα τα ποσοστά θνησιμότητας από τη νόσο, γιατί δεν μπορούμε να βασιστούμε πάνω στις κινέζικες στατιστικές. Ο λόγος είναι γιατί πολλές πιθανές περιπτώσεις ατόμων που είχαν προσβληθεί μήνες προηγουμένως, μπορεί να πέρασαν χωρίς να αναφερθούν, εκτός αν έχουν καταλήξει στο ICU. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συχνά εντείνουν το αίσθημα του φόβου συγκρίνοντας την τρέχουσα πανδημία με τη μεγάλη γρίπη του 1917 – 1921 που θανάτωσε περίπου 50 εκατομμύρια άτομα. Για παράδειγμα τη συγκρίνουν με την Βουβωνική Πανώλη που, ίσως να είχε ποσοστό θνησιμότητας κοντά στο 50% και που θανάτωσε το ένα τέταρτο του πληθυσμού στην Ευρώπη. Όμως, αυτές οι συγκρίσεις δεν βασίζονται στα τρέχοντα στοιχεία για τον κορωνοϊό ως εκ τούτου τα μέσα  μαζικής επικοινωνίας να υπερβάλλουν για την επικινδυνότητα αυτού του ιού.

Πώς υπερβάλλουμε τον κίνδυνο;

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κόσμος υπολογίζει τον κίνδυνο, αλλά αυτό που προκαλεί την ανησυχία μας είναι ότι μερικοί παράγοντες οδηγούν στην κλιμάκωση της αξιολόγησης του κινδύνου. Αυτοί περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

1. ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ: Όσο πιο πρόσφατη η πληροφόρηση, τόσο  περισσότερη αξία της δίνεται. Αυτός ο ιός είναι πρόσφατος – ένα μήνα για πολλούς από μας. Έτσι μας κάνει να νομίζουμε ότι είναι υψηλού κινδύνου.
2. ΠΡΟΕΚΤΑΣΗ: Όσο πιο δραματικές , αξιομνημόνευτες και έντονες είναι οι εικόνες και η πληροφόρηση, τόσο πιο μεγάλη η αξία τους. Είναι στις ειδήσεις, εικόνες ανθρώπων  στο νοσοκομείο, άδεια εμπορικά κέντρα. Υψηλότερες εκτιμήσεις κινδύνου.
3. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ: Όσο πιο εύκολα μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στην πληροφόρηση, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος. Δεν μπορείς να παρακολουθείς τις ειδήσεις ή να κοιτάζεις στο διαδίκτυο ή τα μέσα επικοινωνίας  χωρίς να παίρνεις αυτές τις πληροφορίες.
4. ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ: Η μεγαλύτερη αβεβαιότητα οδηγεί στη μεγαλύτερη εκτίμηση του κινδύνου. Δεν  γνωρίζουμε αρκετά από τα σχετικά γεγονότα.
5. ΑΟΡΑΣΙΑ: Όταν δεν το βλέπεις, νομίζεις ότι υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος. Δεν  μπορούμε να δούμε τον ιό ή να ξέρουμε ποιος είναι φορέας, έτσι, υπολογίζουμε υψηλότερο κίνδυνο.
6. ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΛΕΓΧΟΥ: Όσο πιο λίγος είναι ο έλεγχος που νομίζεις ότι έχεις, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος. Για παράδειγμα ο κόσμος προσπαθεί να αποκτήσει τον έλεγχο με την αποφυγή συμπεριφορών ασφαλείας. 
7. ΦΡΙΚΤΟΤΗΤΑ: Όσο πιο δραματικά φρικτό είναι το γεγονός, τόσο πιο μεγάλη η αξιολόγηση του κινδύνου. Η  ιδέα του θανάτου από αναπνευστική βλάβη φαντάζει φρικτή.
8. ΑΠΟΤΟΜΗ ΑΛΛΑΓΗ: Δίνεται περισσότερη έμφαση σε κάτι που μπορεί να συμβεί ξαφνικά. Μπορεί να ασθενήσεις και να πεθάνεις σε μια ή δυο βδομάδες.

Αγνοώντας τις πιθανότητες

Ένα από τα συχνά μας λάθη, σκεπτόμενοι τον κίνδυνο, είναι να αγνοούμε τις πιθανότητες. Κάθε θάνατος είναι μια τραγωδία, αλλά συχνά δεν τον τοποθετούμε στο πλαίσιο της πιθανότητας κάποιου να πεθάνει αυτή τη στιγμή. Για παράδειγμα, ο πληθυσμός της Κίνας είναι περίπου 1,400,000,000 και αυξάνεται κάθε λεπτό. Η πιθανότητα σήμερα θανάτου από κορωνοϊό στην Κίνα, είναι 0.0000199. Βέβαια, οι πιθανότητες θα αυξηθούν όσο συμβαίνουν περισσότερα περιστατικά. Όμως έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε πάνω σε συγκεκριμένα συμβάντα και  περιστατικά. Δεν αναφέρουμε πόσα άτομα δεν έχουν τη νόσο. Αγνοούμε, λοιπόν, τις πιθανότητες.

¨Όπως είναι φανερό, οι πιο συχνές αιτίες θανάτου σπάνια αποτελούν τα κύρια θέματα που ο κόσμος ανησυχεί  κατά την θεραπεία, εκτός αν υπάρχει πραγματική περίπτωση αυτής της νόσου. Πολλές από αυτές θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή να καθυστερήσουν διαμέσου επιλογών τρόπου ζωής, όπως δίαιτα, σωματική άσκηση, ισορροπημένο βάρος, κάπνισμα, αποχή από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, οδηγώντας προσεχτικά παραμένοντας νηφάλιος κ.λπ.. Ειρωνικά, αυτό που είναι οικείο και συνεχόμενο και που αποδίδει ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΙΚΟ ΚΙΝΔΥΝΟ προεξοφλείται, επειδή σπάνια φοβόμαστε αυτό που έχουμε συνηθίσει. Κατά  τη διάρκεια του φόβου της τρομοκρατίας, χρόνια πριν, υπήρχε μια επιδημία άγχους. Όμως ήταν πιο πιθανό να πεθάνεις σκουντουφλώντας πάνω σε ένα παιδί ή από πνιγμό μέσα στη μπανιέρα σου. Όμως, ο φόβος συνέχιζε.

Επιστεγάζοντας, υπάρχει μια διαφορά μεταξύ Λογικού και Παράλογου Φόβου. Το ΚΕΝ μας έχει δώσει λογικές κατευθυντήριες γραμμές για σωστή υγιεινή, ταξιδιωτικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις. Το μεγαλύτερο "ποσοστό μόλυνσης" ακριβώς τώρα δεν είναι ο ιός, είναι ο φόβος. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε την πανδημία, αλλά μπορούμε να ακολουθήσουμε λογικές προφυλάξεις, χωρίς να συμπεραίνουμε ότι το κάθε άτομο αποτελεί μεγάλο κίνδυνο. Για τον λόγο αυτό δοκίμασε να πάρεις μια ισορροπημένη προσέγγιση. Ο πολύς φόβος μάς κάνει αχρείαστα κακομοίρηδες, αλλά ο πολύ λίγος φόβος μπορεί να μας βάλει σε αχρείαστο κίνδυνο.

Επομένως, το σημαντικότερο, σε συνθήκες απομόνωσης, είναι να φροντίζω καθημερινά την ψυχική μου υγεία. Ενδεικτικά μπορούμε να ακολουθήσουμε τα εξής:

1. Είναι εύλογο να ανησυχούμε για την υγεία μας και τις αλλαγές που συμβαίνουν στην καθημερινότητά μας.
2. Διαφυλάττω ακμαίο το ηθικό μου, χωρίς να απογοητεύομαι αν κάποιοι από τους στόχους μου δεν έχουν επιτευχθεί στον επιθυμητό βαθμό.
3. Ενημερώνομαι από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές για τις τρέχουσες εξελίξεις, χωρίς ωστόσο να εκτίθεμαι διαρκώς σε δυσάρεστα συμβάντα.
4. Θέτω ένα ημερήσιο πρόγραμμα ακόμα κι αν πρόκειται για πολύ απλά πράγματα.
5. Αξιοποιώ δημιουργικά τον ελεύθερο μου χρόνο με δραστηριότητες που με ευχαριστούν και με γεμίζουν ενέργεια.
6. Αν και απομονωμένος δεν πρέπει να αποξενώνομαι από τους φίλους μου. Επικοινωνώ μαζί τους αξιοποιώντας τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα.
7. Γίνομαι εθελοντής προσφέροντας τη βοήθειά μου στον συνάνθρωπο.
8. Υιοθετώ μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

Έλενα Αριστοδήμου

Κλινική Ψυχολόγος

Τηλ.: 00357 99309246

Email: aristodemouelena@gmail.com

Facebook: Elena Aristodemou, Licensed Clinical Psychologist

Instagram: Elena Aristodemou