Τι είναι η επεισοδιακή υπερφαγία;

Η Στέλλα Πετρίδου, κλινική διατροφολόγος – διαιτολόγος μας αναλύει όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον όρο αυτό.   

Σχεδόν όλοι μας τρώμε κάπου κάπου υπερβολικά. Για παράδειγμα όταν είμαστε καλεσμένοι σε ένα γεύμα ή όταν κάποιο βράδυ μπροστά στην τηλεόραση καταναλώσουμε ένα ολόκληρο πακέτο με μπισκότα.

Όμως όταν τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν συχνά (τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για περισσότερους από 6 μήνες) και αποτελούν πλέον συνήθεια κατά την οποία χάνεται ο έλεγχος, τότε μπορεί κανείς να υποφέρει από τη διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας. Ο ορισμός της έννοιας επεισοδιακή υπερφαγία (BED – Binge Eating Disorder) περιλαμβάνει κατανάλωση φαγητού σε τεράστιες ποσότητες που συνοδεύονται από απώλεια ελέγχου και αδυναμία του ατόμου να σταματήσει.

Η υπερφαγική διαταραχή έχει πάρει κατά καιρούς πολλά ονόματα: καταναγκαστική, συναισθηματική ή επεισοδιακή. Είναι μια από τις διαταραχές πρόσληψης τροφής που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν επίσημα αναγνωρισμένη. Ωστόσο, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι πρόκειται για μια διατροφική συμπεριφορά που μπορεί να γίνει παθολογική και να επιφέρει πολλές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου.

Ένα άτομο που υποφέρει από επεισοδιακή υπερφαγία παρουσιάζει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

•    Καταναλώνει γρήγορα μία ποσότητα φαγητού πολύ μεγαλύτερη από το συνηθισμένο, μέχρι που τελικά αισθάνεται δυσφορία

•    Αισθάνεται να χάνει τον έλεγχο

•    Καταναλώνει κρυφά φαγητό, γιατί ντρέπεται για τη συμπεριφορά του

•    Αισθάνεται αηδία, κατάθλιψη, αποστροφή και ενοχές μετά το επεισόδιο

Η επεισοδιακή υπερφαγία διαφέρει από τη νευρογενή βουλιμία στο γεγονός ότι μετά το επεισόδιο, το άτομο δεν προσπαθεί να βρει τρόπους να εξισορροπήσει την υπερκατανάλωση. Δηλαδή δεν προκαλεί εμετούς, δε χρησιμοποιεί καθαρτικά, ούτε ασκείται υπερβολικά. Για το λόγο αυτό είναι δύσκολο να την εντοπίσει κάποιος μη ειδικός.

Τι τροφές καταναλώνονται στην υπερφαγική διαταραχή συνήθως

Όταν κάποιος βιώνει ένα επεισόδιο υπερφαγίας προτιμά εύγευστα τρόφιμα, φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, συνήθως πλούσια σε ζάχαρη και λίπος, αμυλούχα τρόφιμα ή «junk food». Δεν είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που τον ωθεί στην υπερκατανάλωση φαγητού, αλλά η ανάγκη του να καλύψει δυσάρεστα συναισθήματα και να ανακουφιστεί ψυχολογικά. 

Δεν είναι, επίσης, τυχαίο που οι άνθρωποι αυτοί καταφεύγουν σε τροφές που έχουν συνδυάσει με ευχάριστα γεγονότα της παιδικής τους ηλικίας (γιορτές, ειδικές περιστάσεις κ.λπ.) ή που τους έχουν προσφέρει στο παρελθόν σαν ανταμοιβή καλής συμπεριφοράς, όπως η σοκολάτα και άλλα γλυκά. Έτσι, έχουν καλλιεργήσει στο υποσυνείδητό τους την ιδέα ότι το φαγητό μπορεί να προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα και κάθε φορά που αισθάνονται άσχημα καταφεύγουν εκεί. Είναι η παρηγοριά τους, όπως συνηθίζεται να λέγεται σε ελεύθερη μετάφραση η πρακτική του "comfort eating", η οποία όμως, τελικά καταλήγει σε ακόμα πιο δυσάρεστα συναισθήματα όπως ενοχές, αδυναμία χαρακτήρα, αίσθημα αποτυχίας και χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Διάγνωση

Δυστυχώς, η διάγνωση της επεισοδιακής υπερφαγίας -όπως και των περισσότερων διατροφικών διαταραχών- είναι πολύ δύσκολη, γιατί οι πάσχοντες ξέρουν να κρύβονται καλά. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται πιο συχνά σε:

•    Νεαρές κοπέλες – ειδικά εκείνες που υιοθετούν ως πρότυπο ομορφιάς τα «ανορεκτικά» μοντέλα

•    Άτομα με έντονο στρες και ψυχολογικά προβλήματα (χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη κ.λπ.)

•    Άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα τα υπέρβαρα άτομα πάσχουν από επεισοδιακή υπερφαγία

•    Άτομα που έχουν κάνει πολλές αποτυχημένες προσπάθειες απώλειας βάρους

Οι μεγάλες αυξομειώσεις βάρους, που οφείλονται στην εναλλαγή των κρίσεων υπερφαγίας με στερητικές δίαιτες, όπως είναι η πλήρης νηστεία ή παράλειψη γευμάτων οδηγούν τους πάσχοντες στο φαινόμενο ανακύκλωσης βάρους (γιο-γιο).

Αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής χρειάζεται η διατροφική αποκατάσταση από έναν ειδικό, που θα βοηθήσει το άτομο να μάθει περισσότερα για το περιεχόμενο των τροφών που επιλέγει, καθώς και για τις πραγματικές διατροφικές του ανάγκες. 

Λόγω του ότι πρόκειται για μια διαταραχή της ψυχικής υγείας, είναι απαραίτητη η παρέμβαση Ψυχολόγου σε συνεργασία με Κλινικό Διαιτολόγο, οι οποίοι θα ανιχνεύσουν τις πραγματικές συναισθηματικές ανάγκες που το άτομο προσπαθεί να ικανοποιήσει μέσα από την υπερκατανάλωση τροφής. Συνήθως τα άτομα με διατροφικές διαταραχές έχουν δυσκολίες στη συναισθηματική έκφραση, οπότε ένας ακόμα ρόλος του ψυχολόγου είναι να συμβάλει στην διευκόλυνση της συναισθηματικής έκφρασης. 

Χρειάζεται υπομονή και επιμονή, και το σίγουρο είναι ότι όταν το άτομο τα καταφέρει, θα καταλάβει ότι άξιζε τον κόπο, γιατί τα οφέλη που θα αποκομίσει θα τον δικαιώσουν απόλυτα.

Στέλλα Πετρίδου,

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος (MSc)

Συμβεβλημένη με το Γενικό Σύστημα Υγεία (ΓεΣΥ)

Τηλ: 99038921

Email: stellapetridou@hotmail.com

Instagram: @nutritionplanforlife

Website: https://nutritionplanforlife.wordpress.com

Facebook Page: Stella Petridou Clinical Dietitian - Nutritionist