Ψυχογενής ορθορεξία: Μια "νέα διατροφική διαταραχή"

Η Στέλλα Πετρίδου, κλινική διατροφολόγος - διαιτολόγος, σου λέει όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις. 

Αρκετές γυναίκες προκειμένου να νιώσουν «αποδεκτές» και ευτυχισμένες πρέπει η εμφάνιση τους να συμβαδίζει με τα σημερινά πρότυπα, που δεν είναι άλλα από τις αψεγάδιαστες με αναλογίες μοντέλου σιλουέτες.  Όσο όμως οι γυναίκες προσπαθούν να αποκτήσουν το «ιδανικό» σώμα τόσο αυξάνονται τα κρούσματα των διατροφικών διαταραχών.

Τι είναι η ορθορεξία;

Ο όρος ορθορεξία προέρχεται από την ελληνική ορθό "σωστό", και όρεξις, το οποίο κυριολεκτικά σημαίνει "ορθή όρεξη", αλλά στη πράξη σημαίνει "σωστή διατροφή".

Μετά λοιπόν από την ανορεξία και την βουλιμία μια νέα διατροφική διαταραχή κάνει την εμφάνιση της και απασχολεί ένα μεγάλο ποσοστό των γυναικών που φτάνει στο 56% -παγκοσμίως-. Ο λόγος για την «ορθορεξία» που είναι η παθολογική εμμονή με την κατανάλωση «αγνού» φαγητού.

Ενώ ο βουλιμικός και ο ανορεξικός ασχολούνται κυρίως με την ποσότητα της τροφής που καταναλώνουν, ο ορθορεκτικός εμμένει στην ποιότητα. Το άτομο προσπαθεί να βελτιώσει τις διατροφικές του επιλογές, δείχνει προτίμηση σε προϊόντα που θεωρούνται υγιεινά, αρχίζει να εκδηλώνει ενδιαφέρον για την θρεπτική αξία, την προέλευση και τον τρόπο παρασκευής των τροφίμων που καταναλώνει. Συνήθως προτιμά τα βιολογικά τρόφιμα και ενδεχομένως να καταλήξει στην χορτοφαγία.

Η ορθορεξία εκφράζει την εμμονή που μπορεί να έχει κάποιος με το υγιεινό φαγητό, σε σημείο που να ξεπερνά τα όρια και να γίνεται καταναγκασμός και περιγράφεται σαν μια "πάθηση, μεταμφιεσμένη σε αρετή".

Η "ανορεκτική ορθορεξία" μπορεί να είναι το ίδιο επικίνδυνη με τη νευρική ανορεξία. Παρόλ’ αυτά βέβαια, το υποκείμενο κίνητρο είναι τελείως διαφορετικό στις δυο περιπτώσεις: ενώ ο ανορεξικός επιθυμεί να χάσει βάρος, ο ορθορεξικός επιθυμεί να αισθάνεται υγιής, καταναλώνοντας τροφές μόνο από συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων και αποκλείοντας άλλες. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η εμμονή είναι τέτοια που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό υποσιτισμό ή ακόμα και θάνατο.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της ορθορεξίας είναι η αποφυγή - σε επίπεδο ψυχαναγκασμού- των "ανθυγιεινών" τροφίμων, όπως η ζάχαρη, το αλάτι, η καφεΐνη, το αλκοόλ, τα γλυκίσματα, τα τηγανητά, το σιτάρι, το ζωικό λίπος, η σόγια, το καλαμπόκι και τα γαλακτοκομικά.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός ορθορεξικού;

Οι ορθορεξικοί άνθρωποι αρχίζουν να τρώνε καλά και στη συνέχεια διαιωνίζουν μια εμμονή ή σταθεροποίηση σε περιοριστικό φαγητό ως προς την ποιότητα. Αφαιρούν τα λιπαρά από τη διατροφή τους, προσλαμβάνουν τροφές που δεν περιέχουν πρόσθετα και λιπαρά, ενώ στο τέλος τούς δημιουργείται μια μανία εναντίον της λήψης "κακής" τροφής.

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε ότι όσοι ακολουθούν έναν τρόπο διατροφής με απολύτως συνειδητές επιλογές που τυγχάνει να είναι και υγιεινές, όπως για παράδειγμα στην αυστηρή χορτοφαγία, δεν χαρακτηρίζονται ως ορθορεξικοί. Επιπλέον, τα άτομα συνήθως υιοθετούν αντικοινωνική συμπεριφορά, καθώς δεν μπορούν εύκολα να διαχειριστούν διατροφικά θέματα παρουσία άλλων.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια της ορθορεξίας;

Τα άτομα με ορθορεξία συνήθως αποκλείουν τα επεξεργασμένα δημητριακά και τα προστιθέμενα σάκχαρα και μπορούν να κόψουν τη γλουτένη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τη σόγια και άλλα τρόφιμα ή ολόκληρες ομάδες τροφίμων. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η ορθορεξία οδηγεί τελικά σε υποσιτισμό όταν εξαλειφθούν βασικά θρεπτικά συστατικά από τη διατροφή. Δεν σημαίνει βέβαια πως ένας ορθορεκτικός είναι και αδύνατος. Πολλοί από την ομάδα αυτή, είναι παχύσαρκα άτομα.

Υπάρχουν τελικά υγιεινές και ανθυγιεινές τροφές;

Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε πως δεν υπάρχουν υγιεινές και ανθυγιεινές τροφές, αλλά υγιεινές και λιγότερο υγιεινές τροφές.

"Το διαιτολόγιο μας θα πρέπει να είναι ισορροπημένο σε θρεπτικά συστατικά, αλλά και θερμιδικά, για να μην έχουμε ελλείψεις βασικών ή μη θρεπτικών συστατικών".

Επίσης, σημασία δεν έχει μόνο η ποιότητα των τροφίμων αλλά και η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωσής τους, κάτι που παίζει μεγάλο ρόλο στην διατήρηση του βάρους στα φυσιολογικά επίπεδα.

Ποια είναι η θέση του κλινικού διαιτολόγου στην αντιμετώπιση της ορθορεξίας;

Αυτή η διατροφική διαταραχή είναι αρκετά καινούρια και χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστούν ακριβώς οι τρόποι αντιμετώπισής της. Ο κλινικός διαιτολόγος, καλό θα ήταν να επαναπροσδιορίσει το τι είναι πραγματικά υγιεινό, ισορροπημένο, θρεπτικό και ασφαλές σχετικά με τη διατροφή και τα τρόφιμα γενικότερα και με σωστή καθοδήγηση να δώσει στον ορθορεξικό να καταλάβει θεωρητικά, αλλά και πρακτικά, ότι δεν υπάρχουν υγιεινές και ανθυγιεινές τροφές, αλλά υγιεινές και λιγότερο υγιεινές τροφές. Οι ασθενείς με ορθορεξία είναι αρχικά δύσπιστοι και φέρουν στις συζητήσεις πολλά παραδείγματα διαίτων, ερευνών και ανακοινώσεων, προκειμένου να αποδείξουν την ορθότητα των πράξεων τους.

Συμπερασματικά

Η επιμονή, η υπομονή και η συνεχής σωστή πληροφόρηση είναι χαρακτηριστικά, που καλό θα ήταν να υπάρχουν σε κάθε συνεδρία κλινικού διαιτολόγου - ασθενή, έτσι ώστε ο ασθενής να αρχίσει να καταναλώνει όλες τις τροφές χωρίς ενοχές, με ποικιλία χωρίς να χάνει τον έλεγχο, αφού ήταν πρόταση του ίδιου του διαιτολόγου, και να αντιλαμβάνεται τη σωστή διάσταση των πραγμάτων σε θέματα διατροφής.

Προσοχή! Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο για άμεσες ιατρικές συμβουλές από τον γιατρό σας ή άλλο εξειδικευμένο ιατρό.

Στέλλα Πετρίδου,

Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος (MSc)

Συμβεβλημένη με το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ)

Τηλ: 99038921

Email: stellapetridou@hotmail.com

Instagram: @nutritionplanforlife

Website: https://nutritionplanforlife.wordpress.com

FacebookPage: Stella Petridou Clinical Dietitian - Nutritionist