Ο «ιός του σεξ» προκαλεί καρκίνο και στους άνδρες

Ο ΗPV δεν είναι επικίνδυνος μόνο για τις γυναίκες.  

«Στην αρχή πίστευα ότι έφταιγε το ποτό και το τσιγάρο, αλλά τώρα πια ξέρω πως αιτία του καρκίνου μου ήταν το στοματικό σεξ στις συντρόφους μου». Αυτό αποκάλυψε προ ημερών ο 68χρονος σταρ του Χόλιγουντ Μάικλ Ντάγκλας μιλώντας για τον καρκίνο του στοματοφάρυγγα με τον οποίο διαγνώστηκε τον Αύγουστο του 2011.

Πώς μπορεί όμως το στοματικό σεξ να προκαλέσει καρκίνο; Η απάντηση βρίσκεται στον «ιό του σεξ», τον HPV. Ο καθηγητής Θεόδωρος Αγοραστός, πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, εξηγεί τι σχέση μπορεί να έχει ο ιός αυτός με την καρκινογένεση στους άνδρες.

Μέχρι τώρα ξέραμε ότι ο HPV ενοχοποιείται για τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας.

Ο HPV αποτελεί όντως την αιτία του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, αλλά προκαλεί και πολλούς από τους καρκίνους του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού και της στοματικής κοιλότητας (γλώσσα, φάρυγγας, αμυγδαλές, λάρυγγας), και πιθανώς του οισοφάγου, δεδομένου ότι προσβάλλει άνδρες και γυναίκες αδιακρίτως.

Σε τι ποσοστό ευθύνεται γι’ αυτούς τους καρκίνους;

Για το 100% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, για το 95% των καρκίνων του κόλπου και του πρωκτού, για το 50% του αιδοίου, για το 40% εκείνων του πέους, καθώς και για το 50-80% των στοματοφαρυγγικών καρκίνων, με τα υψηλότερα ποσοστά να αφορούν τις κακοήθειες στο πίσω μέρος του στόματος (βάση γλώσσας, αμυγδαλές και στοματοφάρυγγας).

Το 70-80% των πασχόντων από στοματοφαρυγγικούς καρκίνους είναι άνδρες.

Ο HPV μεταδίδεται μόνο με το σεξ;

Η ουσιαστική οδός μετάδοσής του είναι το σεξ (κολπικό, πρωκτικό, στοματικό). Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ενδέχεται να μεταδίδεται και με το «βαθύ» φιλί, αλλά αυτό δεν είναι σίγουρο.

Ποια στελέχη του είναι επικίνδυνα;

Περίπου 15 από τα συνολικώς 150 στελέχη του προκαλούν καρκίνο, αλλά τα κυριότερα είναι το 16 και το 18, που προκαλούν το 70% των κρουσμάτων του καρκίνου του τραχήλου, καθώς και το σχεδόν 90% από τους καρκίνους του πρωκτού, των αμυγδαλών, της βάσης της γλώσσας και του στοματοφάρυγγα, στους οποίους διαπιστώνεται ότι είναι η γενεσιουργός αιτία.

Πόσο συχνοί είναι οι καρκίνοι του στοματοφάρυγγα;

Τα νεότερα στοιχεία από ΗΠΑ και Σουηδία δείχνουν ότι η συχνότητα αυτών των καρκίνων έχουν επταπλασιασθεί την τελευταία δεκαετία και πλέον όλες οι μορφές τους μαζί υπερβαίνουν σε αριθμό κρουσμάτων εκείνα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η αύξηση αυτή πιθανόν σχετίζεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα.

Δεν παίζει ρόλο το ποτό και το τσιγάρο στην εμφάνισή τους;

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια εθεωρείτο ότι οι καρκίνοι του στοματοφάρυγγα έχουν ως κύριους παράγοντες κινδύνου το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά τώρα πια ξέρουμε ότι παίζει καθοριστικό ρόλο η μόλυνση με ογκογόνο στέλεχος του HPV.

Πιθανολογείται ότι το κάπνισμα δρα συνεργικά με τον HPV για να προκληθεί ο καρκίνος, πιθανώς εξασθενώντας το ανοσοποιητικό σύστημα.

Υπάρχουν τρόποι προστασίας από τον HPV;

Τη μεγαλύτερη προστασία παρέχει ο εμβολιασμός εναντίον των ογκογόνων στελεχών του. Υπάρχουν δύο εμβόλια που γίνονται ευρέως στα κορίτσια από το 2007, ενώ σε κάποιες χώρες (λ.χ. ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς) έχουν εγκριθεί και για τα αγόρια.

Η Αυστραλία είναι η πρώτη χώρα όπου τον Φεβρουάριο 2013 άρχισε ο μαζικός εμβολιασμός των αγοριών ηλικίας 13 ετών στα σχολεία, ενώ ακολούθησαν ορισμένες περιοχές του Καναδά.

Στην Ελλάδα τα εμβόλια είναι εγκεκριμένα για τα κορίτσια ηλικίας 12-26 ετών, καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά δεν έχουν ακόμα έγκριση για τα αγόρια.

Καρκίνοι κεφαλής & τραχήλου*

O ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) που μεταδίδεται με το σεξ (κολπικό, πρωκτικό, στοματικό) προκαλεί ολοένα περισσότερους καρκίνους κεφαλής & τραχήλου ιδίως στους άντρες, ενώ σε άντρες και γυναίκες προκαλεί και πολλές άλλες μορφές καρκίνου.

Οι καρκίνοι της κεφαλής & του τραχήλου εκδηλώνονται:

1. Παραρρίνιοι κόλποι (ιγμόρεια)

2. Ρινική κοιλότητα

3. Στοματική κοιλότητα

4. Σιελογόνοι αδένες

5. Γλώσσα

6. Λάρυγγας

7. Φάρυγγας

8. Ρινοφάρυγγας

9. Οροφάρυγγας

10. Υποφάρυγγας

Το τσιγάρο και το αλκοόλ προκαλούν περισσότερους καρκίνους στο πρόσθιο τμήμα του στόματος (λ.χ. στην στοματική κοιλότητα, στον οροφάρυγγα, στον υποφάρυγγα, στον λάρυγγα)

Ο HPV ευθύνεται κυρίως για καρκίνους στο πίσω μέρος του στόματος (λ.χ. στις αμυγδαλές, στην βάση της γλώσσας). Η διαφορά αυτή οφείλεται στο ότι ο βλεννογόνος του στόματος στο πίσω μέρος του είναι διαφορετικός απ’ ό,τι στο πρόσθιο και διευκολύνει την είσοδο του ιού στην βασική στοιβάδα του επιθηλίου.

Κρούσματα

500.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εκδηλώνουν ετησίως καρκίνο της κεφαλής & του τραχήλου

7 φορές αυξήθηκε η συχνότητα των καρκινωμάτων στον στοματοφάρυγγα την τελευταία 10ετία

70-80% πασχόντων από καρκίνους του στοματοφάρυγγα είναι άντρες

Ύποπτα συμπτώματα

* Επίμονη βραχνάδα στη φωνή

* Επίμονος πονόλαιμος

* Επίμονος πόνος ή δυσκολία στην μάσηση και κατάποση

* Αίσθημα «κόμπου» στον λαιμό

* Πληγές στο στόμα που δεν «κλείνουν»

Πρόληψη

* Εμβολιασμός για τον HPV, εφ’ όσον κάποιος βρίσκεστε στην κατάλληλη ηλικία

* Διακοπή του καπνίσματος και περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό της κατανάλωσης αλκοόλ

* Περιορισμός της εναλλαγής ερωτικών συντρόφων και σεξουαλικές επαφές με προφυλάξεις

* Άμεση επίσκεψη σε έναν γιατρό, σε περίπτωση ύποπτων συμπτωμάτων

* Ως καρκίνοι κεφαλής & τραχήλου αποκαλούνται όσοι αναπτύσσονται από το λαιμό και πάνω, δηλαδή στον φάρυγγα, στον λάρυγγα, στην στοματική κοιλότητα, στην γλώσσα κ.τ.λ.

Αριθμοί

150 στελέχη έχει ο ιός HPV

      * 25 προκαλούν αλλοιώσεις καλοήθεις (λ.χ. κονδυλώματα)

      * 15 προκαλούν καρκίνο

      * 2 στελέχη (το 16 και το 18) προκαλούν τους περισσότερους καρκίνους (70-95% των κρουσμάτων, αναλόγως με την μορφή της
         νόσου)

15-25% των σεξουαλικώς ενεργών εφήβων και ανδρών, όλων των ηλικιών, είναι μολυσμένοι με τον HPV

15% των γυναικών ηλικίας 18-30 ετών στην Ελλάδα είναι μολυσμένες με τον HPV

4-5% των Ελληνίδων ηλικίας άνω των 30 ετών είναι μολυσμένες με τον HPV

2-3 γυναίκες ανά 100 φορείς του HPV αναπτύσσουν κάποια μορφή καρκίνου

1 άνδρας ανά 100 φορείςτου HPV αναπτύσσει κάποια μορφή καρκίνου

Σε ιό HPV οφείλονται

100% των καρκίνων τραχήλου της μήτρας

95% των καρκίνων πρωκτού και κόλπου

50% των καρκίνων αιδοίου

50-80% των καρκίνων του στόματος (κυρίως στο πίσω τμήμα: αμυγδαλές, βάση γλώσσα, στοματοφάρυγγας)

40% των καρκίνων πέους

Εμβόλια για τον HPV

Δύο εμβόλια έχουν εγκριθεί στην Ελλάδα για τα κορίτσια ηλικίας 12-26 ετών και είναι ενταγμένα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, οπότε καλύπτονται εξ ολοκλήρου από τα ασφαλιστικά ταμεία. Δεν έχουν λάβει ακόμα έγκριση για χορήγηση στα αγόρια. Περιέχουν τους δύο κυριότερους ογκογόνους τύπους του HPV(τον 16 και τον 18), ενώ το ένα περιέχει και δύο πρόσθετους τύπους, οι οποίοι προκαλούν συχνά κονδυλώματα.

Στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τον Καναδά και άλλες χώρες έχουν εγκριθεί και για τα αγόρια ηλικίας 9-15 ετών.

Ο μαζικός εμβολιασμός των κοριτσιών άρχισε το 2007 και έχουν ήδη εμβολιασθεί 150 εκατομμύρια κορίτσια σε όλο τον κόσμο. Δεν έχει πιστοποιηθεί σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια (λ.χ. αναπηρία ή θάνατος). Ένα ύποπτο περιστατικό στη Βρετανία απεδείχθη ότι οφειλόταν σε αδιάγνωστο καρκίνο (μία νεαρή κοπέλα πέθανε τρεις μέρες αφότου εμβολιάσθηκε).

Απαιτούνται τρεις δόσεις του εμβολίου για να επιτευχθεί πλήρης προστασία από τα στελέχη που περιέχει.