Τα κιλά μας αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα μας

Επηρεάζει η ψυχοσύνθεσή μας τον Δείκτη Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ.); Έτσι φαίνεται, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. Τι είδους άνθρωποι είναι οι αδύνατοι και ποια η προσωπικότητα όσων έχουν περιττά κιλά;  

Οι αισιόδοξοι ζουν περισσότερα χρόνια, οι αγχώδεις χαρακτήρες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν έλκος στομάχου και οι συναισθηματικά ασταθείς πίνουν και καπνίζουν. Πράγματι, λοιπόν, η προσωπικότητά μας δίνει στοιχεία για την υγεία μας. Τι γίνεται, όμως, με το βάρος μας; Ορίζει ο χαρακτήρας μας το κατά πόσο θα είμαστε αδύνατοι ή όχι στη ζωή μας;

Η έρευνα
Πρόσφατη έρευνα αποκαλύπτει ότι ο χαρακτήρας μας αντανακλάται και στο... βάρος μας. Επιστήμονες από το Εθνικό Ινστιτούτο Γηριατρικής των ΗΠΑ, με επικεφαλής τη νευροεπιστήμονα Angelina Sutin, ερεύνησαν στοιχεία που αφορούσαν 2.000 ανθρώπους για περισσότερα από 50 χρόνια, προσπαθώντας να βρουν κατά πόσον υπάρχει σύνδεση μεταξύ προσωπικότητας και βάρους. Για να τα καταφέρουν, βασίστηκαν στους «Πέντε Μεγάλους Παράγοντες της Προσωπικότητας» ή «Big Five» (πρόκειται για χαρακτηριστικά ικανά να περιγράψουν την ανθρώπινη συμπεριφορά στις διάφορες εκφάνσεις της), οι οποίοι είναι: εξωστρέφεια, ευσυνειδησία, δεκτικότητα, συγκαταβατικότητα και συναισθηματική σταθερότητα. Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη έρευνα που μελέτησε τη σχέση μεταξύ προσωπικότητας και διακυμάνσεων του βάρους σε βάθος χρόνου. Τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν πριν από λίγους μήνες στη διαδικτυακή έκδοση του «Journal of Personality and Social Psychology».

Το προφίλ των υπέρβαρων
Άνθρωποι παρορμητικοί, ανταγωνιστικοί και συναισθηματικά ασταθείς είναι, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, πιο πιθανό να καταλήξουν υπέρβαροι κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Παρορμητικοί
Ο παρορμητισμός είναι η πιο σημαντική ένδειξη ότι κάποιος θα γίνει υπέρβαρος στο μέλλον. Οι συμμετέχοντες που αποτελούσαν το 10% των πιο παρορμητικών ζύγιζαν κατά μέσο όρο 10 κιλά περισσότερο από το 10% των ατόμων με το χαμηλότερο σκορ. Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι παρορμητικοί ενδίδουν εύκολα στον πειρασμό και δεν διαθέτουν την πειθαρχία που απαιτείται προκειμένου να προσχεδιάσουν μελλοντικές τους κινήσεις (π.χ. σχεδιασμός διαιτολογίου), να αντιμετωπίσουν δυσκολίες ή εκνευρισμούς. Η υγιεινή διατροφή και η συστηματική άσκηση που απαιτούνται για να συντηρήσει κανείς το βάρος του στα ίδια επίπεδα είναι δύο παράγοντες που προϋποθέτουν δέσμευση, αλλά και συγκράτηση των παρορμητικών τάσεων, πράγμα δύσκολο για όσους χαρακτηρίζονται από παρορμητισμό. Ένας παρορμητικός χαρακτήρας μπορεί π.χ. να έχει τη διάθεση να πάει στο γυμναστήριο, αλλά ξαφνικά κάτι προκύπτει και αντί για τη γυμναστική επιλέγει να ακολουθήσει την παρόρμησή του.

Ανταγωνιστικοί
Οι ανταγωνιστικοί άνθρωποι φαίνεται να έχουν περισσότερο άγχος, ενώ μελέτες έχουν συσχετίσει τα υψηλά επίπεδα της κορτιζόλης (ορμόνης του στρες) με την αύξηση του βάρους.

Καταθλιπτικοί
Οι άνθρωποι που πέφτουν στην παγίδα του «φαινομένου γιογιό» (γνωστό και ως «ανακύκλωση του βάρους», αφορά την απώλεια κιλών και τη σταδιακή επανάκτησή του) συνήθως διακρίνονται για τη συναισθηματική τους αστάθεια, ενώ έχουν και χαμηλή ευσυνειδησία. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά οδηγούν, σύμφωνα με τη μελέτη της Angelina Sutin και της ομάδας της, σε αρνητικά συναισθήματα, παρορμητισμό και καταθλιπτικές σκέψεις, τα οποία σχετίζονται με τη σειρά τους με αυξομειώσεις του βάρους. Τα καταθλιπτικά άτομα συνήθως παρουσιάζουν αλλαγές στην όρεξή τους, οπότε είναι πολύ εύκολο να βιώσουν το «φαινόμενο γιογιό». Η συναισθηματική αυτή αστάθεια, σε συνδυασμό με έλλειψη αυτοελέγχου που συνδέεται με τη χαμηλή ευσυνειδησία, αποτελούν τη συνταγή της αποτυχίας: συνεχείς διακυμάνσεις του βάρους.

Το προφίλ των αδύνατων
Ευσυνείδητοι είναι συνήθως οι άνθρωποι που διατηρούν έναν υγιή Δ.Μ.Σ. σε όλη τους τη ζωή, σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας. Αυτού του είδους τα άτομα είναι κατά κανόνα αδύνατα, ενώ το βάρος τους δεν υφίσταται μεγάλες αυξομειώσεις κατά την ενήλικη ζωή τους. Οι επιστήμονες αποδίδουν το γεγονός στο ότι έχουν αυτοέλεγχο και είναι σε θέση να ρυθμίζουν το βάρος τους.

Δίαιτες με βάση τον χαρακτήρα
Στηριζόμενοι στα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, θα ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικό να δημιουργήσουμε προγράμματα απώλειας βάρους τα οποία να ανταποκρίνονται στον ιδιαίτερο χαρακτήρα του καθενός. Το να ορίσουμε π.χ. συγκεκριμένες ώρες γευμάτων και να προσχεδιάσουμε μια δίαιτα είναι κινήσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν αρκετούς να χάσουν τα κιλά που θέλουν, όχι όμως και τους παρορμητικούς, οι οποίοι θα είχαν καλύτερα αποτελέσματα αν π.χ. συμβουλεύονταν όποτε επιθυμούσαν ένα διαιτολογικό πρόγραμμα από το Ίντερνετ. «Ελπίζουμε με την πλήρη διαλεύκανση της σχέσης μεταξύ προσωπικότητας και παχυσαρκίας να μπορέσουμε να αναπτύξουμε θεραπείες προσαρμοσμένες στις ανάγκες του καθενός», καταλήγει η νευροεπιστήμονας Angelina Sutin.