Οι ενοχές σε μία σχέση

Η ψυχολόγος Χριστίνα Σορόκου μας αναλύει το θέμα των ενοχών ανάμεσα σε ένα ζευγάρι, ακόμη και πρώην ζευγάρι.  

Ενοχή! Το ανθρώπινο συναίσθημα! Φυσιολογικό, πολύπλοκο και συνάμα, άλλοτε ευεργετικό και άλλοτε καταστροφικό. Η επιλογή είναι στο χέρι μας, καθώς από εμάς εξαρτάτε αν θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε τις ενοχές προς όφελος μας ή όχι. Ή και πάλι αν θα επιλέξουμε να αφήσουμε το εξωτερικό μας περιβάλλον να χρησιμοποιήσει τις ενοχές για να μας χειριστεί. Όποια και αν είναι η επιλογή μας, χρειάζεται να διερωτηθούμε αν η επιλογή αυτή βασίζεται στην ανάγκη μας για έγκριση. Αν η απάντηση είναι «ναι», τότε πέσαμε στην παγίδα!
Πολλές φορές διατηρούμε μακροπρόθεσμες ενοχές μετά από ένα χωρισμό, παρόλο που βγήκαμε από μια σχέση που δεν μας έκανε ευτυχισμένους. Φεύγουμε για δώσουμε του εαυτού μας ακόμη μια ευκαιρία να βρούμε τον άνθρωπο μας, την γαλήνη και την ευτυχία μας. Αλλά, μετά από αυτό τον πολυπόθητο χωρισμό που σκεφτήκαμε πολύ πριν ενεργήσουμε και αφού περνούμε στιγμές ξαλάφρωσες και προσωπικής ελευθερίας, έρχονται οι ενοχές …  τα αισθήματα ευτυχίας συνοδεύονται με την αίσθηση του «να νοιώθουμε άσχημα να αισθανθούμε ευτυχία» μιας και δεν θέλουμε να είμαστε εγωιστές (ιδιαίτερα αν ο/η πρώην κτυπιέται ακόμη…).

Αυτός είναι και ο φαύλος κύκλος των ενοχών μας σε πολλαπλά σενάρια με διάφορες επιλογές και καταστάσεις.  Το γεγονός αυτό, δηλαδή να νοιώθουμε ενοχές για το παρελθόν, είναι αποτέλεσμα του να μην μπορούμε να πατήσουμε τον « διακόπτη off» της δυστυχίας.
Παρόλο που στη σχέση υπήρξαμε δυστυχισμένοι, μάθαμε και πλέων μας είναι ένα «άνετο» συναίσθημα το οποίο τσιμεντώθηκε μέσα από το χρόνο. Δυσκολευόμαστε να αφεθούμε στη σκέψη ότι έχουμε το δικαίωμα ευτυχίας. Επομένως για να μπορέσουμε να υπάρξουμε ευτυχισμένοι χρειάζεται να αφήσουμε πίσω μας την δυστυχία. Μην ξεχνούμε ότι αν είμαστε εμείς δυστυχισμένοι, είναι και το άλλο πρόσωπο δυστυχισμένο. Γι’ αυτό χάρη του κάναμε στην τελική με το φύγουμε, μπας και βρει και αυτό την ευτυχία του… Δεν εγκαταλείψαμε αλλά αφήσαμε ελεύθερο το «παρελθόν». Δεν ευθυνόμαστε για το μετέπειτα του πρώην, μιας και αυτό είναι αποτέλεσμα δικών του επιλογών.

Οπότε, βάλαμε φρένο στο «αρνητικό» της ζωής μας και αποτρέψαμε την πιθανότητα για επανάληψη λαθών.  Επιλέγουμε να λειτουργούμε αρμονικά με τον εαυτό μας. Η αυθεντικότητα μας είναι χρέος μας. Αναγνωρίσαμε πού υπάρχει  «λάθος», φανήκαμε δυνατοί, και αφήσαμε το γνώριμο για μια ακόμη ευκαιρία με το νέο. Γι’ αυτό και η αναγνώριση της ενοχής, η παραδοχή της, το «συγγνώμη» (το αυθεντικό μας συγγνώμη και όχι το μισό χ….), η αποδοχή των συνεπειών μας και η επιλογή να αλλάξουμε, βαδίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο μπροστά, είναι σημάδια αναπτυσσόμενου ανθρώπου, όχι εγωιστή!
Αρνούμαστε κάθε μορφής ενοχής. Πράγματι, οι ενοχές μπορούν να καμουφλαριστούν (καθημερινό καρναβάλι) σε αυτό-λύπηση, μετάνοια, θυμό, εκδικητικότητα … ένα δηλητήριο λόγω των ενοχών μας, που μόνο εμείς πίνουμε.
Κάποιες φορές θέλουμε επίσης το «παρελθόν» να μας θυμάται θετικά ότι και να έγινε, χωρίς όμως να αντιλαμβανόμαστε ότι μπορεί να έχει ανάγκη το «παρελθόν» να μας κατεδαφίσει για να μπορέσει να επιβίωση και αυτό … χαλάλι! Αν θέλει το παρελθόν μας να είναι απογοητευμένο μαζί μας … δικαίωμα του …. Αν θεωρεί ότι δεν είχε ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του … δικαίωμα του. Δικαίωμα του αλλά και πρόβλημα του.

Ωστόσο, αυτό που δεν ανεχόμαστε είναι το παιχνίδι μυαλού … οι ενοχές να γίνονται εργαλείο εκβιασμού και ελέγχου από τους άλλους, όποιοι και να είναι. ‘Ένας υγειές αλλά και δικαιωματικός τρόπος σκέψεις, «Θέλω οι πράξεις, αλλά και οι σκέψεις που αφορούν αποκλειστικά εμένα και τον τρόπο που θέλω να ζήσω να είναι Ελεύθερα δικές μου» - Ιωάννης Χουρδάς.
Παράλληλα, εργαλείο εκβιασμού είναι και οι ενοχές τις οποίες εμείς επιλέγουμε να διατηρήσουμε.  Επιλέγουμε έτσι να θυματοποιούμε τον εαυτό μας  και να αυτοτιμωρούμαστε. Ενοχές;… η αιώνια μας καταδίκη μας! Αυτό και αν  μπορεί και να μας οδηγήσει στην ολοσχερή καταστροφή της προσωπικότητας μας!
Οι ενοχές αυτές μας οδηγούν στο να χάσουμε την επαφή με την πραγματική μας ταυτότητα, και μιας και πολλές φορές πάνε χέρι - χέρι με την ντροπή, μας κλέβουν την ευτυχία , τη γαλήνη και την αποδοχή του εαυτού μας. Τέτοιου είδους ενοχές δεν είναι αξιοθαύμαστο χαρακτηριστικό μας. Ταυτόχρονα, μας οδηγούν στο να υποτιμούμε την επιτυχία μας, να νοιώθουμε ότι «δεν είμαστε αρκετοί» για εμάς και τους άλλους και εννοείτε δεν βοηθάει στην «άφεση αμαρτιών» μας ή/και των άλλων… Συγχαρητήρια μας, βουτήξαμε στον βάλτο! Κατευθυνόμαστε προς μετά-τραυματικό σύνδρομο …
Λοιπόν, αν ανησυχούμε για το «παρελθόν» χρειάζεται να θυμόμαστε ότι η ανησυχία μας θαμπώνει την ευτυχία του τώρα μας και μια τέτοια κατάσταση δεν βοηθάει κανένα. Αν μια φορά ζούμε, ας ζήσουμε με τον εγωισμό επιβίωσης μας (μη κακόβουλος εγωισμός). Οι ενοχές δεν βοηθάνε αλλά αντιθέτως, είναι καταστροφικές για τα πάντα και όλους.

Ο πυρήνας είναι η δική μας συναισθηματική σύγκρουση. Όταν οι απαιτήσεις και το «αναμενόμενο» από το εξωτερικό μας περιβάλλον συγκρούεται με τις προσωπικές μας επιλογές, τα πιστεύω και τα θέλω μας, χρειάζεται να κάνουμε επιλογές. Έχουμε επιλογή να ευχαριστήσουμε το εξωτερικό μας περιβάλλον ή να επιλέξουμε τον εαυτό μας και την προσωπική μας ευτυχία. Όταν δεν μας αρέσουν οι επιλογές μας, νοιώθουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο και καλωσορίζουμε τις ενοχές σαν ένα τρόπο να πάρουμε πίσω τον έλεγχο μας έστω ή/και σαν ένα συγχωροχάρτι. Προσωπικά, επιλέγω ευτυχία! Όλοι μας κάνουμε επιλογές και χρειάζεται να τις υποστηρίξουμε και να τις αγκαλιάσουμε. Και … όποιου αρέσουμε! Η ελευθερία επιλογών είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Ενοχές, μηχανισμός διόρθωσης της συμπεριφοράς μας και δημιουργία αυθεντικών σχέσεων  ή αυτοτιμωρία και η απόλυτη αυτοκαταστροφή της ύπαρξης μας; Πολύτιμες ή τοξικές οι ενοχές…;