Μεγάλο Σάββατο: Μέρα θανάτου, χαράς και αιώνιας ζωής

Με την Ανάσταση να είναι «προ των πυλών» η τελευταία ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, το Μεγάλο Σάββατο έχει έναν πανηγυρικό χαρακτήρα λόγω της νίκης της ζωής έναντι του θανάτου.

Όλα ξεκινούν το πρωί με τον Θεία Λειτουργία της Πρώτης Αναστάσεως. Ακολούθως, γίνεται η τελετή του Αγίου Φωτός στα Ιεροσόλυμα το μεσημέρι και το βράδυ στην Ελλάδα τελείται η Ακολουθία της Αναστάσεως.

Πρώτη Ανάσταση: Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην

Η πρωινή λειτουργία αρχίζει αναφέροντας την εγκατάσταση της φρουράς έξω από τον τάφο του Ιησού κατόπιν εντολής των Αρχιερέων που φοβήθηκαν μήπως οι μαθητές κλέψουν το σώμα.

Έπειτα στη λειτουργία γίνεται λόγος για την κάθοδο του Ιησού στον Άδη. Τα Ευαγγέλια αναφέρουν ότι ο Χριστός κατέβηκε για να μεταφέρει σε όλους τους νεκρούς τον λόγο του και χρησιμοποίησε την ψυχή του σαν «δόλωμα» έναντι στον σκοτεινό βούρκο όπου στεγάζονταν, προκειμένου να τις ελευθερώσει.

«Σεισμός εγένετο μέγας», καθώς οι Μυροφόρες πλησιάζουν τον Τάφο του Ιησού. Φτάνοντας στο σημείο αντί για το πτώμα του Ιησού βλέπουν στη θέση του Άγγελο ο οποίος τους αναγγέλλει πως ο «Κύριος Ανέστη».

Οι Μυροφόρες τρέχουν να αναγγείλουν την ευχάριστη είδηση στους Αποστόλους και ο αναστημένος Ιησούς εμφανίζεται στο δρόμο τους. Κατά τη σύναξη των έντεκα μαθητών εμφανίζεται μπροστά τους ο Ιησούς ο οποίος τους δίνει εντολή «πορευθέντες μαθητεύσαντες πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».

Ο Ιερέας της εκάστοτε εκκλησίας προαναγγέλλει την Ανάσταση του Ιησού λέγοντας: «Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην ἀνάστα, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι». Τότε είναι που οι πιστοί χτυπούνε τα στασίδια, κουνιούνται οι πολυέλαιοι και πετιούνται δάφνες, προκειμένου να αναπαραστήσουν το μεγάλο σεισμό που έγινε μετά από την Ανάσταση του Ιησού - Λόγω της προαναγγελίας ονομάζεται η λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου «Πρώτη Ανάσταση» και δεν θεωρείται ως η «κανονική» Ανάσταση που συμβαίνει το βράδυ όπου οι πιστοί παίρνουν το Άγιο Φως.

Ακολουθία της Αναστάσεως: Δεύτε λάβετε Φως - Χριστός Ανέστη

Το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται στα Ιεροσόλυμα η τελετή της Αφής του Αγίου Φωτός. Ακολούθως, έρχεται στην Ελλάδα και τα μεσάνυχτα τελείται η Ακολουθία της Αναστάσεως και η Λειτουργία του Ιωάννου του Χρυσόστομου.

Κατά την διάρκεια της Ακολουθίας, στις 12 ακριβώς τα μεσάνυχτα, σβήνουν τα φώτα της εκκλησίας και ο ιερέας προβάλει στην Ωραία Πύλη, κρατώντας σε κάθε χέρι από μία δεσμίδα τριάντα τριών κεριών με το Άγιο Φως, και ψάλλοντας το «Δεύτε λάβετε Φως…».

Στην συνέχεια ιερείς, ψάλτες και πιστοί βγαίνουν στο περίβολο της εκκλησίας όπου γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου της Αναστάσεως:

ΚΑΙ διαγενομένου τοῦ σαββάτου Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ ᾿Ιακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν αὐτόν. καὶ λίαν πρωῒ τῆς μιᾶς σαββάτων ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου. καὶ ἔλεγον πρὸς ἑαυτάς· τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου; καὶ ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος· ἦν γὰρ μέγας σφόδρα. καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὸ μνημεῖον εἶδον νεανίσκον καθήμενον ἐν τοῖς δεξιοῖς, περιβεβλημένον στολὴν λευκήν, καὶ ἐξεθαμβήθησαν. ὁ δὲ λέγει αὐταῖς· μὴ ἐκθαμβεῖσθε· ᾿Ιησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον· ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε· ἴδε ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν. ἀλλ᾿ ὑπάγετε εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν· ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν. καὶ ἐξελθοῦσαι ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μνημείου· εἶχε δὲ αὐτὰς τρόμος καὶ ἔκστασις, καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον· ἐφοβοῦντο γάρ. (ευαγγελιστής Μάρκος 16, 1-8)

Μετάφραση:

Όταν πέρασε το Σάββατο, η Μαρία η Μαγδαληνή και η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου, και η Σαλώμη, αγόρασαν αρώματα για να πάνε να αλείψουν το σώμα του Ιησού. Ήρθαν στο μνήμα πολύ πρωί την επομένη του Σαββάτου, μόλις ανέτειλε ο ήλιος. Και έλεγαν μεταξύ τους: «Ποιος θα μας κυλίσει την πέτρα από την είσοδο του μνήματος;» Γιατί ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Μόλις όμως κοίταξαν προς τα εκεί, παρατήρησαν ότι η πέτρα είχε κυλίσει από τον τόπο της. Μόλις μπήκαν στο μνήμα, είδαν έναν νεαρό με λευκή στολή στα δεξιά, και τρόμαξαν. Αυτός όμως τους είπε: «Μην τρομάζετε. Ψάχνετε τον Ιησού από τη Ναζαρέτ, το σταυρωμένο. Αναστήθηκε. Δεν είναι εδώ. Να το μέρος όπου τον είχαν βάλει. Πηγαίνετε τώρα και πείτε στους μαθητές και τον Πέτρο, πηγαίνει πριν από σας στη Γαλιλαία και σας περιμένει, εκεί θα τον δείτε, όπως σας το είπε». Οι γυναίκες βγήκαν και έφυγαν από το μνήμα γεμάτες τρόμο και δέος, δεν είπαν όμως τίποτα σε κανέναν, γιατί ήταν φοβισμένες.

Μόλις τελειώσει η ανάγνωση ψάλλετε το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος».