Πόσο αλκοόλ αντέχει η επιδερμίδα μας;

Όχι, δεν εννοούμε τα… σφηνάκια ή τις μαργαρίτες αλλά το οινόπνευμα που περιέχουν τα καλλυντικά που φοράμε

Μάθετε πότε κάνει καλό στην επιδερμίδα και πότε όχι. Είναι γεγονός ότι σε πολλές από εμάς αρέσει η δροσιά και η αναζωογονητική αίσθηση που προσφέρει μια τονωτική λοσιόν με βάση το αλκοόλ. Από την άλλη, οι έφηβες και οι νέες γυναίκες που ταλαιπωρούνται από έντονη λιπαρότητα και ακμή …ορκίζονται στα προϊόντα καθαρισμού με οινόπνευμα γιατί αισθάνονται ότι μόνο αυτά μπορούν να τις απαλλάξουν από την ενοχλητική γυαλάδα, να «μαράνουν» τα σπυράκια και να προσφέρουν στην επιδερμίδα τους αίσθηση καθαριότητας.

Το οινόπνευμα όμως δεν είναι ένα συστατικό. Έχει πολλά πρόσωπα. Και δεν είναι όλα φιλικά για την επιδερμίδα.

Οι αλκοόλες στο μικροσκόπιο

Από τη χημεία που κάνατε στο σχολείο ίσως θυμάστε ότι υπάρχει μια ομάδα ουσιών που ονομάζονται "αλκοόλες". Ο όρος που αντικατέστησε στα χρόνια των αλχημιστών, το αρχαιοελληνικό «πνεύματα», δηλαδή τις ουσίες που προκύπτουν από την απόσταξη του κρασιού –γι αυτό κι εμείς το λέμε σήμερα οινόπνευμα- προέρχεται από τα Αραβικά (al-kuhul). Τις ουσίες αυτές τις συναντάμε άλλοτε σε υγρή και άλλοτε σε στερεά μορφή, η κάθε μια ωστόσο εμφανίζει διαφορετικές ιδιότητες .

Στα καλλυντικά με βάση το αλκοόλ (η περιεκτικότητά τους κυμαίνεται συνήθως από 6-10%), χρησιμοποιείται κυρίως η αιθανόλη ή αιθυλική αλκοόλη –η ίδια με αυτή που υπάρχει και στα αλκοολούχα ποτά. Είναι προϊόν ζύμωσης σακχάρων - παράγεται ωστόσο και συνθετικά - και αναγράφεται στη λίστα των συστατικών ως alcohol ή alcohol denat (όταν προστίθενται μετουσιωτικές ουσίες στην αλκοόλη για να της προσδώσουν πικρή γεύση ).

Επίσης, τα τελευταία χρόνια βρίσκουμε σε πολλά καλλυντικά, τις συμπαγείς (αλειφατικές) αλκοόλες, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως γαλακτωματοποιητές και σταθεροποιητές-συστατικά που δίνουν την απαραίτητη συνοχή στο προϊόν .

Με θετικό πρόσημο

Χρήσιμες και ευεργετικές: Οι αλκοόλες σε συμπαγή μορφή προέρχονται από φυσικές πηγές - για παράδειγμα η κητυλική και η στεαρυλική αλκοόλη (cetyl /stearyl alcohol) η πιο διαδεδομένη από αυτές, παράγεται από το φοινικέλαιο ή το έλαιο καρύδας. Μέσω μιας σύνθετης και περίπλοκης διαδικασίας μετατρέπονται σε λιπαρές αλκοόλες. Χρησιμοποιούνται ευρέως, όχι μόνο γιατί βελτιώνουν τη φόρμουλα και την απόδοση πολλών καλλυντικών προϊόντων αλλά και για την ευεργετική μαλακτική και ενυδατική τους δράση, ιδιαίτερα στην ξηρή επιδερμίδα και στα μαλλιά.

Με αρνητικό πρόσημο

Το οινόπνευμα , ο φραγμός και η γήρανση: Το δέρμα μας είναι μια πολύ αυστηρή… «πόρτα». Δεν επιτρέπει την είσοδο παθογόνων βακτηριδίων, μικροβίων και γενικά επικίνδυνων συστατικών, στο εσωτερικό του. Αυτή όμως η, κατά τα άλλα ευεργετική ιδιότητα που έχουν οι προστατευτικές ουσίες του (λιπίδια, ένζυμα και αντιοξειδωτικά) , εμποδίζει και την είσοδο των δραστικών συστατικών που περιέχουν τα καλλυντικά. Εδώ λοιπόν αναλαμβάνει δράση το οινόπνευμα βοηθώντας συστατικά όπως είναι η ρετινόλη ή η βιταμίνη C να «ξεγελάσουν» τον προστατευτικό φραγμό της επιδερμίδας και να διεισδύσουν στις βαθύτερες στιβάδες της , να φτάσουν δηλαδή στο στόχο τους. Υπάρχουν ωστόσο «παράπλευρες απώλειες». Το οινόπνευμα διευκολύνει τη διείσδυση των ενεργών συστατικών καταστρέφοντας τις ουσίες που διατηρούν την επιδερμίδα προστατευμένη από τις ελεύθερες ρίζες και υγιή από φλεγμονές . Μια επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2003, έδειξε ότι η συνεχής έκθεση της επιδερμίδας σε καλλυντικά προϊόντα με βάση το αλκοόλ «διαβρώνει» τον προστατευτικό φραγμό της, αλλοιώνει το pH της και πυροδοτεί τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών, μια από τις αιτίες πρόωρης γήρανσης.

Το οινόπνευμα, η λιπαρότητα και η ακμή: Είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι το οινόπνευμα κάνει καλό στη λιπαρή ή ακνεϊκή επιδερμίδα γιατί με την ιδιότητά του να εξατμίζεται γρήγορα την απαλλάσσει από το υπερβολικό σμήγμα ενώ συγχρόνως «εξολοθρεύει» τα βακτηρίδια που ευθύνονται για την ακμή. Στην πραγματικότητα όμως τα προϊόντα κατά της ακμής με βάση το οινόπνευμα ερεθίζουν και ξηραίνουν την επιδερμίδα. Σύμφωνα με μελέτες, πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο . Η φθορά που προκαλεί το οινόπνευμα στην επιδερμίδα ενθαρρύνει τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και επιδεινώνει την φλεγμονή στις περιοχές που υπάρχουν σπυράκια με αποτέλεσμα να «μαραίνονται» με πιο αργούς ρυθμούς. Όσο για την ευχάριστη αίσθηση καθαριότητας που δίνει το οινόπνευμα, «στεγνώνοντας» την επιφάνεια της επιδερμίδας από τη λιπαρότητα, όχι μόνο είναι προσωρινή αλλά φέρνει εν τέλει αντίθετα αποτελέσματα, αφού η απότομη απομάκρυνση του σμήγματος, πυροδοτεί αυτόματα, την παραγωγή ακόμα περισσότερου σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες της λιπαρής επιδερμίδας !

Τι ακριβώς σημαίνει η ένδειξη «δεν περιέχει οινόπνευμα»;

Τα καλλυντικά προϊόντα στη φόρμουλα των οποίων οι «ύποπτες» αλκοόλες- όπως είναι η μεθυλική και η ισοπροπυλική αλκοόλη (παράγωγα πετρελαίου) αλλά και η αιθυλική αλκοόλη (SD alcohol ή alcohol denat)- έχουν αντικατασταθεί από ηπιότερα συστατικά, επιτρέπεται να φέρουν την ένδειξη «δεν περιέχει οινόπνευμα». Μπορούν ωστόσο να περιέχουν λιπαρές αλκοόλες.