Το κολλαγόνο και πώς θα το... ανακτήσουμε

Πίσω από μια σφριγηλή, νεανική επιδερμίδα κρύβεται το κολλαγόνο, ένα αόρατο  δίκτυο ινών που τη στηρίζει, της χαρίζει τονικότητα και συνοχή. Μόνο που… κουράζεται και εγκαταλείπει γρήγορα. Ας δούμε πώς λειτουργεί, πότε και γιατί φθείρεται και τι μπορούν να κάνουν τα καλλυντικά γι\' αυτό…

Η ετυμολογία της λέξης μαρτυρά το ρόλο του στο σώμα μας: Το κολλαγόνο το βασικό συστατικό του συνδετικού ιστού, είναι η «κόλλα» που βοηθά τα ζωτικά μας όργανα, τις ίνες των ιστών που τα αποτελούν, αλλά και τα κύτταρα μέσα στις ίνες των ιστών- τα πάντα δηλαδή- να παραμένουν στη θέση τους και να έχουν συνοχή μεταξύ τους . Αντιστοιχεί στο 30% του σωματικού βάρους μας και βρίσκεται κυρίως στα οστά, τους τένοντες και φυσικά στο δέρμα.

Τι ακριβώς είναι το κολλαγόνο: Το κολλαγόνο είναι μια πρωτεΐνη με περίπλοκη ελικοειδή δομή. Αποτελείται από τρεις μακρές και πλεγμένες μεταξύ τους, αλυσίδες αμινοξέων, τα οποία, με τη σειρά τους, σχηματίζουν αλυσίδες πεπτιδίων. Ανάλογα με το ποια αμινοξέα είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους και πώς, προκύπτουν 28-29 τύποι κολλαγόνου οι οποίοι συνοδεύονται από έναν λατινικό αριθμό. Πέντε ή έξι από αυτούς υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες στο χόριο, το τμήμα του δέρματος που βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα. Παράγονται από μια ειδική κατηγορία κυττάρων, τους ινοβλάστες.

Πώς λειτουργεί: Το πυκνό δίκτυο που σχηματίζουν οι ίνες κολλαγόνου ευθύνεται για τις μηχανικές ιδιότητες του δέρματος . Αυτό του δίνει σφριγηλότητα, συνοχή, τονικότητα. Κάθε τύπος κολλαγόνου έχει και διαφορετική παρουσία και συμπεριφορά -χωρίς ακόμα να είναι απόλυτα ξεκάθαρος ο ρόλος του καθενός. Για παράδειγμα, το παιδικό δέρμα έχει άφθονο κολλαγόνο ΙΙΙ και σ’ αυτό οφείλει την απαλότητά του και την ταχύτατη διαδικασία επούλωσης οποιασδήποτε βλάβης. Η παραγωγή κολλαγόνου τύπου Ι κορυφώνεται στην ηλικία των 35 και μετά αρχίζει να μειώνεται - κατά 1-1,5% κάθε χρόνο. Σταδιακά το δίκτυο εξασθενεί, η βάση στήριξης της επιδερμίδας εμφανίζει κενά και οι επιπτώσεις γίνονται ορατές στην επιφάνειά της, με τη μορφή βαθιών ρυτίδων και χαλάρωσης. Στην ηλικία των 60, όλοι οι τύποι κολλαγόνου βρίσκονται πλέον σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο (σχεδόν στο 50%) σε σύγκριση με τη νεανική επιδερμίδα.

Το κολλαγόνο και οι εχθροί του: Η ποιότητα του κολλαγόνου και ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένο επηρεάζονται σημαντικά από περιβαλλοντικούς στρεσογόνους παράγοντες όπως είναι η UV ακτινοβολία και η ρύπανση αλλά και από το lifestyle μας π.χ. από τη μη ισορροπημένη διατροφή ή το κάπνισμα. Αυτό σημαίνει ότι η επάρκεια κολλαγόνου δεν είναι από μόνη της αρκετή για να εξασφαλίσει στην επιδερμίδα σφριγηλότητα και τέλεια όψη στην επιφάνειά της. Ακόμα και σε μια νεανική επιδερμίδα, ο ήλιος, οι ελεύθερες ρίζες, οι φλεγμονές, οι διαταραχές στον μεταβολισμό της γλυκόζης κ.α. φθείρουν το κολλαγόνο, αλλοιώνουν τη δομή του και η εσωτερική αυτή διαταραχή προδίδεται από τη θαμπή και ανομοιόμορφη υφή και την πρόωρη εμφάνιση ρυτίδων στην επιφάνειά της.

Οι αντιγηραντικές κρέμες: Όπως όλα τα συστατικά του δέρματος, έτσι και το κολλαγόνο ανακυκλώνεται διαρκώς, σε όλη τη ζωή μας . Σε νεαρή ηλικία, η σύνθεση νέου κολλαγόνου υπερτερεί της φθοράς. Μετά τα 40, η ισορροπία διαταράσσεται: η ταχύτητα με την οποία εκφυλίζεται το κολλαγόνο αυξάνει, η ικανότητα επιδιόρθωσης της φθοράς ατονεί και το νέο κολλαγόνο που παράγουν οι ινοβλάστες- λιγότερο και όχι πάντα καλής ποιότητας-αδυνατεί να καλύψει τα κενά.

Αυτήν ακριβώς την ισορροπία επιχειρούν να αποκαταστήσουν οι καλλυντικές αντιγηραντικές φόρμουλες. Η έρευνα έχει δείξει ότι ορισμένα δραστικά συστατικά μπορούν να ενεργοποιήσουν τη φυσική διαδικασία παραγωγής κολλαγόνου και συγχρόνως να περιορίσουν τη φθορά . Τα κυριότερα από αυτά είναι τα εξής:

Βιταμίνη C: Απαραίτητη στη σύνθεση κολλαγόνου , η βιταμίνη C όταν χορηγείται τοπικά έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία σύνθεσης νέου κολλαγόνου.

Αμινοξέα: Η έρευνα έχει δείξει ότι ορισμένα αμινοξέα έχουν την ικανότητα να ενεργοποιούν τη σύνθεση κολλαγόνου.

Πεπτίδια χαλκού: Στη σύνθεση νέου κολλαγόνου σημαντικό ρόλο παίζουν και ορισμένα μέταλλα. Ένα από αυτά είναι ο χαλκός. Η αυξημένη παρουσία του στα κύτταρα έχει συνδυαστεί με την αύξηση κολλαγόνου. Σε ανόργανη μορφή όμως μπορεί να αποδειχτεί τοξικό για την επιδερμίδα (ευνοεί το σχηματισμό ελεύθερων ριζών). Αντίθετα, τα hi-tech πεπτίδια (κλάσματα πρωτεϊνών) που εμπλουτίζουν τη σύνθεση αρκετών καλλυντικών, περιέχουν χαλκό σε ασφαλή οργανική μορφή και έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να «αφυπνίσουν» τη διαδικασία παραγωγής νέου κολλαγόνου.

Αυξητικοί παράγοντες: Τα μόρια αυτά υπάρχουν φυσικά στο σώμα μας και είναι αυτά που δίνουν το σύνθημα στους ινοβλάστες να συνθέσουν κολλαγόνο. Με την ηλικία όμως, ο αριθμός τους μειώνεται. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι αυξητικοί παράγοντες που περιέχονται σε καλλυντικές συνθέσεις κατορθώνουν να λειτουργήσουν σαν "αγγελιαφόροι" δίνοντας σήμα για την ενεργοποίηση παραγωγής κολλαγόνου.

Αναστολείς MMP: Μια νέα και πολλά υποσχόμενη κατηγορία δραστικών συστατικών –ρετινοειδή ,φυτικά εκχυλίσματα κ.α.- που στόχο έχει την αναστολή της δράσης των μεταλλοπρωτεϊνασών (MMP’s) των ενζύμων που αναλαμβάνουν να διασπάσουν, να «κάνουν κομματάκια» το κολλαγόνο πριν αυτό ανακυκλωθεί από τον οργανισμό.

Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι το κολλαγόνο (ζωικής ή θαλάσσιας προέλευσης) που περιέχουν αρκετά αντιγηραντικά προϊόντα μπορεί να προσφέρει εντατική ενυδάτωση και να καμουφλάρει έτσι τις ρυτίδες όχι όμως και να τις διορθώσει, αφού λόγω του μεγάλου μοριακού του βάρους δεν μπορεί να διεισδύσει στις βαθύτερες στιβάδες της επιδερμίδας και συγκεκριμένα στο χόριο. Ακόμα όμως και όταν τη διαπερνά με τη μορφή υδρολυμένου κολλαγόνου-κατακερματισμένο με χημική διαδικασία-, δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μπορεί να επηρεάσει τη δομή του υπάρχοντος κολλαγόνου, να το ενισχύσει ή να το αναπληρώσει . Προσοχή επομένως στα μεγάλα λόγια….

Υγρό πόσιμο κολλαγόνο: Είναι πράγματι ελιξίριο;

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για τα αμέτρητα οφέλη του υγρού πόσιμου κολλαγόνου στην υγεία και τη νεανικότητα της επιδερμίδας. Ας δούμε τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει για εμάς:

Το κολλαγόνο, όπως όλες οι πρωτεΐνες , όταν περνά μέσω του πεπτικού συστήματος , διασπάται στα δομικά του στοιχεία , τα αμινοξέα , τα οποία ο οργανισμός χρησιμοποιεί στη συνέχεια ανάλογα με τις ανάγκες του- για ενέργεια ή για να συνθέσει νέες πρωτεΐνες. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να φτάσει αυτούσιο στο στόχο του, π.χ. στο δέρμα. Επομένως, το υγρό πόσιμο κολλαγόνο μπορεί να είναι μια πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών-επομένως είναι ωφέλιμο-, δεν υπάρχουν όμως μέχρι στιγμής πολλές επιστημονικές μελέτες που να αποδεικνύουν ότι ακόμα και σε υδρολυμένη μορφή, μπορεί να αναπληρώσει το χαμένο κολλαγόνο του οργανισμού, να επαναφέρει τη σφριγηλότητα στην επιδερμίδα ,να βελτιώσει την ποιότητα των μαλλιών ή να κάψει το περιττό λίπος… Οι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί και επισημαίνουν κάτι απλό: ότι 100 μόλις γραμμάρια από τροφές όπως είναι τα αυγά, τα λιπαρά ψάρια, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και βέβαια το κρέας (τα 100 γρ. περιέχουν 6 γρ. κολλαγόνου), μπορούν να μας προσφέρουν όση ακριβώς πρωτεΐνη περιέχει μια δόση υγρού πόσιμου κολλαγόνου. Η επιλογή επομένως είναι δική σας…