Γιατί μειώνονται τα σπερματοζωάρια του σύγχρονου άνδρα;

Tο μηχανισμό που εξηγεί τη μείωση της συγκέντρωσης σπερματοζωαρίων, η οποία παρατηρείται στο σπέρμα των ανδρών σήμερα, κατάφερε να περιγράψει μια ομάδα ερευνητών απο το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.

Πιο συγκεκριμένα βρήκαν μια άμεση σχέση ανάμεσα σε μια ουσία που βρίσκεται στα πλαστικά, τη βισφαινόλη α, ή αλλιώς BPA, και την διαταραγμένη παραγωγή σπέρματος. Υποστηρίζουν μάλιστα ότι ενδέχεται να έχουν ανακαλύψει την αιτία για τη μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων που έχει βρεθεί σε πολυάριθμες μελέτες σε ανθρώπους. Τα ευρήματα τους, παράλληλα, ενισχύουν την υπόθεση των οιστρογόνων, σύμφωνα με την οποία, ευθύνονται επίσης οι περιβαλλοντικοί παράγοντες για τη μειωμένη παραγωγη σπερματοζωαρίων.

Η επικεφαλής της μελέτης σημειώνει πως αν και η διερεύνησή τους άρχισε λίγο παράδοξα από τη στιγμή που δε ξεκίνησαν με την απευθείας διερεύνηση του ερωτήματος σχετικά με το τι προκαλεί τη μείωση των σπερματοζωαρίων , τα αποτέλεσμα της μελέτης ενδέχεται να δίνουν μια πολύ καλή εικόνα του τι πραγματικά συμβαίνει.

Οι ερευνητές μάλιστα πέρα από την επίδραση της BPA στο σπέρμα, εντόπισαν την ακόμα μεγαλύτερη επίδραση που είχε η εστραδιόλη στον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Η εστραδιόλη είναι μια ορμόνη που χρησιμοποιείται για την αντισυλληπτική προστασία και η οποία περνά μέσω των λυμάτων στα φυτά. Έχουν διερευνήσει ενδελεχώς στο παρελθόν την επίδραση της BPA, που συχνά ανευρίσκεται σε πλαστικά καθημερινής χρήσης, στην αναπαραγωγική υγεία. Μεγάλο μέρος της δουλειάς τους μάλιστα έχει αναδείξει την επίδραση της BPA στην αναπαραγωγική υγεία θήλεων θηλαστικών, στα οποία, για παράδειγμα, περιλαμβάνονται τα ποντίκια και οι πίθηκοι.

Η μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων αποτελούσε ζήτημα που προκαλούσε την ανησυχία και το σχηματισμό υποθέσεων ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 90 όταν Δανοί ερευνητές ανέφεραν τη μείωση της ποιότητας του σπέρματος τα τελευταία 50 χρόνια και άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο επιπτώσεων στην ανδρική γονιμότητα. Οι μελέτες που είχαν σκοπό την αξιολόγηση του αριθμού των σπερματοζωαριών δέχτηκαν έντονη κριτική κυρίως εξαιτίας του μικρού δείγματος, της μη αντιπροσωπευτικής δειγματοληψίας ή των αμφιλεγόμενων στατιστικών μεθόδων.

Οι βιολόγοι όμως που είναι εξειδικευμένοι στην αναπαραγωγή συνεχίζουν να επισημαίνουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες, όπως είναι η BPA, οι φθαλάτες και η εστραδιόλη, έχουν αρνητική επίδραση στην αναπαραγωγική λειτουργία. Μια ομάδα γάλλων ερευνητών, το 2013, εξέτασε τους συντρόφους 26000 υπογόνιμων γυναικών και βρήκε ότι η συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα τους μειωνόταν κατά 2% κάθε χρόνο για 17 χρόνια.

Στη νέα μελέτη οι ερευνητές χορήγησαν BPA από το στόμα σε νεογέννητα αρσενικά ποντίκια, τα οποία επίσης εκτέθηκαν σε ένα συνθετικό οιστρογόνο, την εθινύλεστραδιόλη. Βρέθηκε ότι οι αναπτυσσόμενοι όρχεις που είχαν εκτεθεί στις ουσίες αυτές παρήγαγαν σπερματοζωάρια, στα οποία η διαδικασία της μείωσης δεν ήταν πάντα επαρκής. Η μείωση είναι η διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στα κύτταρα να συνδυάζουν τις γενετικές πληροφορίες των γονέων. Η ανεπαρκής μείωση είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο πολλών σπερματοζωαρίων.

Στη μελέτη συμμετείχαν 3 πληθυσμοί ποντίκων, ένας ετερόμικτος, όπως και οι άνθρωποι και δυο ομόμικτοι. Οι ερευνητές βρήκαν ότι η επίδραση των ουσιών στον αριθμό των σπερματοζωαρίων ήταν μεγαλύτερη στα ετερόμικτα ποντίκια και στον ένα από τους δύο ομόμικτους πληθυσμούς, αλλά όχι στον άλλο. Ίσως η παράβλεψη της διαφοράς αυτής να ευθύνεται για το μη εντοπισμό της επίπτωσης της BPA και της εστραδιόλης στους όρχεις σε προηγούμενες μελέτες.

Τέλος οι ερευνητές δηλώνουν την ανησυχία τους σχετικά με τη συνέχιση της μείωσης του αριθμού των σπερματοζωαρίων σε κάθε νέα γενιά που εκτίθεται στις ουσίες αυτές. Επισημαίνουν ότι η υπογονιμότητα απασχολεί όλο και περισσότερα ζευγάρια και πως είναι απαραίτητο να αναλογιστεί κανείς τις επόμενες γενιές.