Πρησμένα πόδια το καλοκαίρι. Ένα απλό σύμπτωμα ή κάτι παραπάνω;

Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού και ιδιαίτερα το γυναικείο φύλο έρχεται το καλοκαίρι αντιμέτωπο με το φαινόμενο του οιδήματος των κάτω άκρων (φούσκωμα ή πρήξιμο).

Είναι πολλές φορές αναμενόμενο αφού η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί αγγειοδιαστολή και σε συνδυασμό με ορισμένους άλλους παράγοντες όπως η ορθοστασία, έχει σαν αποτέλεσμα το οίδημα στα πόδια. Κάποιες άλλες φορές όμως τα πράγματα μπορεί να μην είναι τόσο απλά. Μπορεί να συνυπάρχει και κάποιου βαθμού φλεβική ανεπάρκεια ιδιαίτερα αν το οίδημα συνοδεύεται και από αίσθημα βάρους στα πόδια ή πόνο. Μια σωστή διάγνωση και μια προληπτική θεραπεία μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη του φαινομένου της φλεβική ανεπάρκειας.

Ως φλεβική ανεπάρκεια ορίζεται η αδυναμία του φλεβικού συστήματος των κάτω άκρων – στην περίπτωση μας του επιφανειακού - να μεταφέρει το αίμα από τα πόδια προς τον μηρό. Αυτό οφείλεται σε αδυναμία των βαλβίδων που βρίσκονται στο εσωτερικό των φλεβών να κρατήσουν την ροή του αίματος προς τα πάνω, λόγω ανεπαρκούς σύγκλεισης. Το αποτέλεσμα της φλεβικής ανεπάρκειας σε βάθος χρόνου είναι η δημιουργία εμφανών κιρσών ιδιαίτερα κάτω από το γόνατο.

Οι συχνότερες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν φλεβική ανεπάρκεια είναι η κληρονομικότητα, η εγκυμοσύνη, η ορθοστατική ή καθιστική εργασία, η παχυσαρκία και η έλλειψη σωματικής άσκησης.

Τα συμπτώματα στην πρώιμη φάση της φλεβικής ανεπάρκειας είναι η αίσθηση κόπωσης των ποδιών, όπως και το αίσθημα βάρους και «καψίματος» ιδιαίτερα προς το τέλος της ημέρας. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι εντονότερα μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή ακινησία σε καθιστική θέση ή όταν ο καιρός είναι ζεστός.

Εντονότερα συμπτώματα είναι το οίδημα (πρήξιμο) στους αστραγάλους και ο κνησμός (φαγούρα) στα πόδια καθώς και οι βραδινές κράμπες. Σε προχωρημένα στάδια φλεβικής ανεπάρκειας δύναται να συνυπάρχει αλλοίωση στο χρώμα του δέρματος που ονομάζεται μελάχρωση και τροφικές αλλοιώσεις στο δέρμα της κνήμης το οποίο λεπταίνει και μπορεί να γίνει σκούρο καφέ ή μαύρο. Στο τελικό στάδιο παρουσιάζεται δερματικό έκζεμα και  πληγές (έλκη) συνήθως στις κνήμες αλλά και γύρω από τους αστραγάλους, οι οποίες όταν δεν επουλώνονται ονομάζονται άτονα φλεβικά έλκη.
Η φλεβική ανεπάρκεια είναι μια εξελικτική νόσος και συνήθως επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου. Εκτός από τα προαναφερόμενα συμπτώματα σε ορισμένες περιπτώσεις η παρατεταμένη στάση του αίματος στους κιρσούς των επιφανειακών (επιπολής) φλεβών μπορεί να προκαλέσει θρομβοφλεβίτιδα που χαρακτηρίζεται από οξύ πόνο, ερυθρότητα, σκλήρυνση της προσβεβλημένης φλέβας και πυρετό (επιπολής θρομβοφλεβίτιδα).Σε σπάνιες περιπτώσεις είναι δυνατό η θρόμβωση να επεκταθεί και στις εν τω βάθει φλέβες, με αποτέλεσμα να έχουμε την εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση που είναι πιθανόν να προκαλέσει ακόμα και πνευμονική εμβολή.

Η διόγκωση των επιφανειακών δερματικών φλεβών που ονομάζονται ευρυαγγείες ή φλεβεκτασίες δεν πρέπει να συγχέεται με την φλεβική ανεπάρκεια και τους κιρσούς. Μερικές φορές όμως μπορεί να συνυπάρχουν και οι δύο καταστάσεις σε ένα πόδι.
Η διάγνωση πραγματοποιείται με την κλινική εξέταση του ασθενούς και επιβεβαιώνεται με έγχρωμο υπέρηχο (Doppler ή Duplex) των φλεβών των κάτω άκρων. Η εξέταση αυτή αναδεικνύει ποιες φλέβες έχουν χάσει την φυσιολογική τους λειτουργία και ποιες φλέβες ευθύνονται για τη δημιουργία των κιρσών. Ανάλογα με την διάγνωση προτείνεται πάντα από τον ειδικό η ενδεδειγμένη θεραπεία που μπορεί να είναι συντηρητική ή επεμβατική.

Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την αύξηση της σωματικής άσκησης (βάδιση, τρέξιμο, κολύμπι), αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας και αποφυγή έκθεσης των κάτω άκρων σε υψηλές θερμοκρασίες (ήλιος, καλοριφέρ). Η χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης προσφέρει ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα και προτείνεται σε κάθε περίπτωση. Η χρήση ψηλών τακουνιών πάνω από 3-4 εκατοστά πρέπει να αποφεύγεται ενώ συστήνεται η ανύψωση των ποδιών κατά την ξεκούραση. Τέλος η χορήγηση φλεβοτονικών σκευασμάτων όπως βιοφλαβονοειδές μείγμα Διοσμίνης / Εσπεριδίνης σε μορφή χαπιών ή τζέλ ολοκληρώνει την συντηρητική θεραπεία και παρέχει ανακούφιση.

  Όσον αφορά στις επεμβατικές μεθόδους η ενδαγγειακή θερμική ίνωση της φλέβας με καθετήρα Λέιζερ (laser) ή ραδιοσυχνότητας  (radiofrequency) είναι σήμερα η μέθοδος εκλογής με πολλά πλεονεκτήματα όπως η ταχεία ανάρρωση και η άμεση κινητοποίηση, η χρήση τοπικής αναισθησίας και η αποφυγή τομής καθώς και το ότι δεν χρειάζεται νοσηλεία.
Άλλες μέθοδοι είναι η σκληροθεραπεία και η σαφηνεκτομή. Η πρώτη πραγματοποιείται με την έγχυση στον αυλό της φλέβας χημικής ουσίας που προκαλεί την σύγκλειση της και ακολούθως την απορρόφηση της από τον οργανισμό. Η δεύτερη είναι χειρουργική επέμβαση που συνιστάται σε εκρίζωση της φλέβας με χειρουργική τομή υπό αναισθησία και απαιτεί νοσηλεία.
Συμπερασματικά τα φουσκωμένα πόδια είναι μια κατάσταση που χρειάζεται διερεύνηση, γιατί μπορεί να είναι το πρώτο σύμπτωμα της φλεβικής ανεπάρκειας. Οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στον νησί μας είναι ένας βασικός παράγοντας εμφάνισης αλλά και επιδείνωσης του προβλήματος. Σε κάθε περίπτωση προτείνεται μια σωστή εκτίμηση της κατάστασης από εξειδικευμένο ιατρό – αγγειοχειρουργό για λόγους πρόληψης αλλά και θεραπείας.

Δρ. Νεόφυτος Α. Ζαμπάς MD, PhD
Αγγειοχειρουργός