Πότε και πώς ο έρωτας γίνεται αγάπη;

Τρία είναι τα στάδια που από τον έρωτα οδηγούμαστε στην βαθιά αγάπη

Το πρώτο στάδιο είναι ο πόθος (lust), ένα συναίσθημα καθοδηγούμενο από την έκκριση ερωτικών ορμονών, και πιο συγκεκριμένα της τεστοστερόνης και των οιστρογόνων. Περιγράφεται συχνά σαν μια απροσδιόριστη, διάχυτη επιθυμία να συναντήσεις, να πλησιάσεις τον άντρα ή την γυναίκα που έχει κινήσει το ενδιαφέρον σου και φυσικά μια τάση να ενωθείς σεξουαλικά μαζί του, να βιώσεις την ηδονή με το «αντικείμενο του πόθου σου».

Κι έπειτα το δεύτερο στάδιο, η έλξη (attraction), αυτή η περίοδος κατά την οποία έλκεσαι έντονα, ανεξέλεγκτα από τον άντρα ή την γυναίκα που έχεις ποθήσει. Το στάδιο κατά το οποίο δεν μπορείς να σκεφτείς τίποτε άλλο, ενδέχεται να μην έχεις όρεξη να φας, να χρειάζεσαι λιγότερο ύπνο ενώ νιώθεις γεμάτος δύναμη και ενέργεια αφού... ερωτεύεσαι. Πράγματι, κατά το στάδιο της έλξης, η αδρεναλίνη, η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, χημική ουσία που σχετίζεται με καταστάσεις του συναισθήματος όπως η ευδαιμονία, η λαχτάρα, ο πόθος και η εξάρτηση και η νορεπινεφρίνη, η οποία προκαλεί εγρήγορση, εστιασμό της προσοχής, ανησυχία, αϋπνία, αυξημένη ενέργεια και εμμονή, εκτοξεύονται κάνοντας τον ερωτευμένο να αισθάνεται παντοδύναμος, ανίκητος, «θεός».

Η συναισθηματική αυτή ευφορία, η ανωριμότητα, η επιπολαιότητα, η απειθαρχία και η υπερβολή του έρωτα θα μπορούσε να παρομοιαστεί μόνο με εκείνη ενός μικρού παιδιού –ίσως γι’ αυτό στη μυθολογία ο Έρωτας απεικονιζόταν ως ένα ατίθασο παιδί, ανυπότακτο στις βουλές θεών και ανθρώπων.

Κι έπειτα έρχεται το τρίτο στάδιο, η πρόσδεση (attachment), που προσδιορίζει ουσιαστικά εάν μια σχέση θα διαρκέσει περισσότερο στον χρόνο κι εάν η έλξη θα οδηγήσει σε βαθύτερα συναισθήματα και στο ψυχικό δέσιμο που αποζητά κάθε άνθρωπος για να αισθανθεί συναισθηματικά ασφαλής, ισορροπημένος, ευτυχισμένος. Η ωκυτοκίνη, ορμόνη που εκκρίνεται από τον υποθάλαμο κατά την γέννησή μας και τον θηλασμό, ενισχύει το συναισθηματικό δέσιμο μεταξύ μητέρας και παιδιού και εκκρίνεται κατά τον οργασμό και των δύο φύλων ενισχύοντας το ψυχικό τους δέσιμο σε συνδυασμό με την βασοπρεσίνη, ορμόνη που σχετίζεται με την μνήμη, αποτελούν τις ορμόνες που θα παίξουν καταλυτικό ρόλο –μέσω της έκκρισής τους- στην προοπτική μιας μακροχρόνιας δέσμευσης.

Αυτό που είναι απαραίτητο να αντιληφθούμε είναι πως η ορμή για σεξ, ο έρωτας και η αγάπη είναι έννοιες όχι απαραίτητα ταυτόσημες, ούτε στην καθημερινότητά μας, αλλά ούτε και στη χημική τους προβολή στον εγκέφαλό μας. Μάλιστα, το κάθε στάδιο δεν αποτελεί προυπόθεση του προηγούμενου κι έτσι για έναν άντρα ή μια γυναίκα μπορεί να αισθανθούμε μόνο πόθο, μοναχά έλξη ή αγάπη!

Στην πραγματικότητα, οι καταστάσεις αυτές ελέγχονται από διαφορετικές ουσίες και μοιράζονται μόνο ένα κοινό κομμάτι, σαν εφαπτόμενοι κύκλοι –αυτός είναι και εν μέρει ο λόγος που η απιστία αποτελεί σταθερό φαινόμενο για τους πολιτισμούς, όλων των εποχών. Ως ένα βαθμό, άλλοι είναι οι μηχανισμοί που μας προτρέπουν να κάνουμε σεξ με ένα άτομο, άλλοι αυτοί που μας κάνουν να το ερωτευτούμε και διαφορετικοί αυτοί που μας κάνουν να το αγαπήσουμε. Μια ιδανική σχέση θα τοποθετούνταν σχηματικά στο εφαπτόμενο σημείο των τριών κύκλων (πόθου, έλξης και πρόσδεσης), όμως στην μη ιδανική καθημερινότητα συναντούμε και βιώνουμε σχέσεις όπου λείπει ο πόθος, η έλξη ή/ και η συναισθηματική ασφάλεια.