Φαγητά... της παρηγοριάς

Ζυμαρικά για καλή διάθεση, ξηροί καρποί για ηρεμία, μπανάνα για ευεξία. Φαγητά που θα σε απογειώσουν.

Πόσες φορές δεν έχουμε «ξεσπάσει» στο φαγητό επειδή είμαστε στενοχωρημένοι ή στρεσαρισμένοι; Υπάρχουν, αλήθεια, συγκεκριμένες τροφές που είναι συνδεδεμένες με τη χαλάρωση και αποτελούν την άμεση και αυθόρμητη λύση για την κούραση, τα καθημερινά προβλήματα, την απογοήτευση; Οι κλινικοί ψυχολόγοι αναγνωρίζουν ότι το υποσυνείδητο παίζει καθοριστικό ρόλο, καθώς τις «δύσκολες» ημέρες αναζητάμε τρόφιμα που παραπέμπουν σε ευτυχισμένες παιδικές αναμνήσεις, σχετικές με αγαπημένα πρόσωπα.

Σε περιόδους απογοήτευσης, ανασφάλειας και έντονης μελαγχολίας παρατηρούνται αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Έτσι, το άτομο αποκτά συνήθειες όπως κάπνισμα και κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ, που δυσχεραίνουν την υγεία του, και κάνει λανθασμένες διατροφικές επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε αύξηση ή σε απώλεια βάρους. Η έλλειψη αυτοπεποίθησης και η κατάθλιψη είναι ψυχικές καταστάσεις που οδηγούν σε έξαρση των διατροφικών διαταραχών, όπως η νευρική ανορεξία και η βουλιμία.
Όταν το άτομο αισθάνεται έντονη στενοχώρια και στρες, τα επίπεδα της ορμόνης σεροτονίνης μειώνονται και το άτομο αναζητά τρόφιμα τα οποία αυξάνουν την έκκρισή της. Έτσι, υπάρχει έντονη επιθυμία για ζυμαρικά, πατάτες, σοκολάτες, κέικ και πίτσα, που επιστημονικά πλέον είναι αποδεδειγμένο ότι μας ανεβάζουν τη διάθεση.
Σύμφωνα με φινλανδική μελέτη, παρηγοριά στο φαγητό φαίνεται πως αναζητούν οι γυναίκες από 30 έως 55 ετών, σε περιόδους στρες και επαγγελματικής εξουθένωσης. Η μελέτη διαπιστώνει επίσης ότι οι γυναίκες εκείνες που ανέφεραν ότι νιώθουν επαγγελματικά εξουθενωμένες, είναι πιθανότερο να καταφεύγουν στο πολύ φαγητό όταν έχουν άγχος ή είναι πεσμένες ψυχολογικά, αντί απλώς να τρώνε όσο πεινούν. Ήταν δηλαδή πιο επιρρεπείς στο να τρώνε «ακατάσχετα», έχοντας την αίσθηση της ανικανοποίητης πείνας.

Ζυμαρικά για καλή διάθεση
Η μελαγχολία του χειμώνα είναι πολύ πιθανό να μας ωθήσει στην κατανάλωση ενός πλούσιου πιάτου ζυμαρικών, το οποίο ασυνείδητα ανεβάζει την ψυχολογία μας. Ο μηχανισμός δράσης των ζυμαρικών εξηγείται και επιστημονικά: η κατανάλωση υδατανθράκων προωθεί την ευκολότερη σύνθεση μέσω σεροτονίνης. Ο νευροδιαβιβαστής αυτός ελέγχει τη διάθεση στον εγκέφαλο δρώντας σαν αντικαταθλιπτικό. Ουσιαστικά αυξάνεται το σάκχαρο στο αίμα, που προκαλεί την έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Η ινσουλίνη, με τη σειρά της, προκαλεί πρόσληψη πολλών αμινοξέων (όχι όμως και τρυπτοφάνης) από τους ιστούς, όπως είναι οι μύες. Έτσι, στο αίμα αυξάνεται η αναλογία της τρυπτοφάνης, που τελικά οδηγεί στην παραγωγή της σεροτονίνης.

Σοκολάτα, το φάρμακο κατά της μελαγχολίας
Από το βασίλειο των τροφών που προκαλούν τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση, την πρώτη θέση κατέχει αδιαμφισβήτητα η σοκολάτα. Μετά την κατανάλωση της πλούσιας σε υδατάνθρακες σοκολάτας γάλακτος, αυξάνεται η σύνθεση της σεροτονίνης, της χημικής ουσίας που μας ηρεμεί. Επίσης, η μαύρη σοκολάτα ενισχύει το αίσθημα ευφορίας. Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες αλλά και σε τρυπτοφάνη, ενώ περιέχει σημαντικές ποσότητες σεληνίου και μαγνησίου, που θεωρούνται ότι ενισχύουν θετικά την ψυχολογία.

Ξηροί καρποί για ηρεμία
Oι ξηροί καρποί είναι πλούσιοι σε μαγνήσιο, το οποίο χαλαρώνει το νευρικό σύστημα, μειώνοντας τη διέγερση από την ενεργοποίηση ερεθισμάτων στον εγκέφαλο. Έρευνες μάλιστα, δείχνουν ότι με την ηλικία μειώνεται η περιεκτικότητα διάφορων οργάνων του σώματος σε μαγνήσιο. Επίσης, το άγχος έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τις ανάγκες του οργανισμού για το συγκεκριμένο μέταλλο, με αποτέλεσμα να παρατηρείται συχνά έλλειψή του, εμποδίζοντας και το μυϊκό σύστημα να χαλαρώσει, με αποτέλεσμα να νιώθουμε σφιγμένοι.

Μπανάνα για ευεξία
Η μπανάνα, μέσω της υψηλής συγκέντρωσης σε φυτικές ίνες, βοηθά ιδιαίτερα στην καλή γαστρεντερική λειτουργία και τη σωστή πέψη, ενώ προκαλεί κορεσμό όταν συμπεριλαμβάνεται σε κάποιο γεύμα. Η μπανάνα περιέχει και σάκχαρα τα οποία μεταβολίζονται πολύ γρήγορα, παρέχοντας άμεση πηγή ενέργειας στον οργανισμό, αυξάνοντας τη συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα και προσφέροντας γρήγορα αίσθημα ευεξίας. Είναι πηγή βιταμίνης B6, που συμμετέχει στη σύνθεση των αντισωμάτων του ανοσοποιητικού μας συστήματος, στη σύνθεση των ερυθροκυττάρων, στον πρωτεϊνικό μεταβολισμό και την καλή λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος. 

Από την άλλη, σε περιόδους ευτυχίας και χαράς, η σεροτονίνη βρίσκεται στα φυσιολογικά της επίπεδα, επομένως ο οργανισμός δεν αποζητά στιγμιαίες απολαύσεις. Έτσι, η ανάγκη για την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας σοκολάτας, ξηρών καρπών και αλμυρών σνακ είναι μειωμένη.
Καταλήγοντας, βλέπουμε πόσο στενά συνδέεται η ψυχολογία και τα συναισθήματά μας με τον τρόπο διατροφής και τις επιλογές μας. Θεωρείται φυσιολογικό να έχουμε εναλλαγές συναισθημάτων και διατροφικών προτιμήσεων ή ακόμη και βουλιμικά επεισόδια σε κάποια φάση της ζωής μας. Παρόλα αυτά, όταν μια κατάσταση παρατείνεται, τότε χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος διατροφής.

Εναλλακτικά comfort foods
Για γευστικά σνακ που θα σου ανεβάσουν τη διάθεση και δεν θα σε γεμίσουν με τύψεις αργότερα, δοκίμασε να αναμείξεις ένα γιαουρτάκι με χαμηλά λιπαρά μαζί με λίγο μέλι, καρύδια και λίγη τριμμένη μαύρη σοκολάτα.
Το γιαούρτι μπορεί να συμβάλει στην απώλεια βάρους, λίπους και ιδιαίτερα του κοιλιακού, που απειλεί πιο πολύ την υγεία. Εξαιτίας του ασβεστίου, προκαλεί αύξηση χρήσης των λιπών από τα κύτταρα και μείωση σύνθεσης νέου λίπους. Χαμηλό ασβέστιο στον οργανισμό μπορεί να ευνοεί την ανάπτυξη περισσότερων και μεγαλύτερων λιπωδών κυττάρων.
Τα καρύδια είναι πλούσια πηγή ω3 απαραίτητων λιπαρών οξέων, που συνδέονται άμεσα με την εγκεφαλική λειτουργία. Μπορούν να βελτιώσουν την πνευματική υγεία βοηθώντας στη μόνωση των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, επιτρέποντας έτσι στα νευρικά κύτταρα να επικοινωνούν το ένα με το άλλο. Άτομα τα οποία δεν προσλαμβάνουν επαρκείς ποσότητες ω3 μπορεί να υποφέρουν από κατάθλιψη ή διατροφικές διαταραχές.

Η καθημερινή μικρή κατανάλωση μελιού βοηθά στη διατήρηση σταθερών τιμών γλυκόζης στο αίμα. Τα αντιοξειδωτικά και κάποια άλλα συστατικά που περιέχονται στο μέλι φαίνεται επίσης να έχουν αντιβακτηριδιακή δράση. Γενικά το μέλι έχει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τη ζάχαρη και οφείλουμε να το εντάξουμε στη διατροφή μας σαν υποκατάστατο αυτής.
Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες και σε τρυπτοφάνη, που μεταβολίζεται σε σεροτονίνη (ορμόνη η οποία συνδέεται με τη βελτίωση της διάθεσης). Περιέχει, επίσης, σημαντικές ποσότητες σεληνίου και μαγνησίου, που ενισχύουν την καλή διάθεση.

Info: Η Έλενα Τρουλλίδου είναι Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με ειδίκευση στη Νοσογόνο Παχυσαρκία (BSc (Hons.), MSc (Hons),  elenatroullidou@hotmail.com