Προβιοτικά: οι πιο ‘μικροί’ και καλοί φίλοι του ανθρώπου!

Εσύ ήξερες ότι η ονομασία της  μικροβιολογικής χλωρίδας για την οποία έχεις ακούσει τόσα και τόσα, έχει ελληνική προέλευση (προ+ βίος= για την ζωή) και ότι η ιστορία τους ξεκινήσε από την κατανάλωση ζυμωμένων προιόντων από Έλληνες και Ρωμαίους;

Η έννοια  αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράφει ενώσεις που παρήχθηκαν από ένα πρωτόζωο το οποίο διέγειρε την ανάπτυξη ενός άλλου. Η τελική διαπίστευση του όρου ήρθε το 2001 από τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας ορίζοντας τα  προβιοτικά ως τους ίδιους τους ζωντανούς μικροοργανισμούς οι οποίοι όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες προσφέρουν μια ευεργετική επίδραση στον ξενιστή. Η μικροβιακή χλωρίδα του ανθρώπου αποτελείται λοιπόν από περισσότερα από 500 είδη βακτηρίων και συνιστάται όχι μόνο στην εντερική μικροοικολογία αλλά και σε μικροβιακές περιοχές σε άλλα μέρη του σώματος όπως την επιδερμίδα, τη στοματική κοιλότητα ή το ουροποίητικό σύστημα. Το επιστημονικό ενδιαφέρον εστιάζεται όμως στην παρουσία αυτών των μικροοργανισμών στο γαστρεντερικό σύστημα καθώς το έντερο "κατοικείται" από περίπου 1 τρισεκατομμύριο μικροοργανισμούς, οι οποίοι συνεισφέρουν στην ομαλή λειτουργία του εντέρου, αλλά και του οργανισμού συνολικά.

Την πλειοψηφία τους αποτελούν κυρίως τα δύο γένη βακτηρίων λακτοβάκιλοι και μπιφιντοβακτήρια καθώς έχει βρεθεί ότι αυτά τα στελέχη είναι πιο «ανθεκτικά» και καταφέρνουν να περάσουν από το αφιλόξενο περιβάλλον του στομάχου και να επιβιώσουν. Η συγκέντρωση της εντερικής χλωρίδας επηρεάζεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας από διάφορους παραγοντες όπως την ηλικία, τη διατροφή, τα φάρμακα, το στρές, ακόμα και από τις γενικές συνθήκες διαβίωσης. Διατάραξη της πληθυσμιακής ισορροπίας της έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη παθογενων μικροοργανισμών και την επακόλουθη πρόκληση διαφόρων ασθενειων.

Συνεπώς η πρόσληψη προβιοτικών προάγει  ‘υγειή’ εντερική χλωρίδα ανταγωνίζοντας και ουσιαστικά παρεμπόδιζοντας τους εν δυνάμει παθογόνους μικροοργανισμούς ( E. coli ή Clostridium perfringens κλπ) να αναπτυχθούν. Η ενίσχυση του μη ιδανικού όξινου περιβάλλοντος επιβίωσης δημιουργείται από τα ‘καλά’ βακτήρια μέσω της παραγωγής βακτηριοκίνων (αντιβακτηριακων ουσίων) - και λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου, όπως το γαλακτικό οξύ.

Το χαμηλότερο pH στο κόλον βελτιώνει την περίσταλση και διαφοροποιεί τον χρόνο μεταφοράς των κοπράνων, βελτιώνοντας την υφή και τον όγκο αυτών. Οι περιπτώσεις εκείνες για τις οποίες έχει μελετηθεί αρκετά και θεωρείται ευεργετική η χρήση των προβιοτικών, είναι η πρόληψη της οξείας διάρροιας στα παιδιά, η διάρροια των ταξιδιωτών, η εξάλειψη της διάρροιας που συνδέεται με τη χρήση αντιβιοτικών αλλά και η δυσκοιλιότητα. 

Ακόμα, η δράση των προβιοτικών εντοπίζεται, μεταξύ άλλων, στην ενίσχυση της λειτουργίας του βλεννογόνου του εντέρου, εμποδίζοντας τη εμφάνιση φλεγμονών,την πρόληψη ελκών και γαστρίτιδων. Η ανάπτυξη του εντερικού αμυντικού φραγμού, αυξάνοντας την μικροκυκλοφορία του εντερικού βλεννογόνου, καθώς και του πάχους της προσκολλημένης σε αυτόν βλέννας, έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της βακτηριακής μετακίνησης και την εξάλειψη φλεγμονώδων αντίδρασεων σε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου , ελκώδη κολίτιδα κ.α.

Αναπόσπαστη δραστηριότητα των προβιοτικών επιπλεόν θεωρείται η προαγωγή της διαδικασία της πέψης ενισχύοντας την απορρόφηση μάκρο και μίκροθρεπτικών συστατικών βελτιώνοντας ιδιαίτερα την απορρόφηση μεταλλικών στοιχείων, ειδικά ασβεστίου. Φαίνεται να βοηθούν επίσης, στην παραγωγή βιταμινών (κυρίως συμπλέγματος Β)  και να ανακουφίζουν τη δυσαπορρόφηση τη λακτόζης καθώς παράγουν το ένζυμο (β- γαλακτοσιδάση) που απαιτείται για το μεταβολισμό της και απουσιάζει από τους ασθενείς αυτούς.

Τέλος, ουκ ολίγες μελέτες έχουν αναδείξει τη γενική βελτίωση της άμυνας του οργανισμού αλλά και το ρυθμιστικό τους ρόλο στις αλλεργικές αντιδράσεις (όπως ατοπικό έκζεμα κα). Οι ακριβείς ανοσορυθμιστικές τους δράσεις αρχικά υποστηρίκτηκαν από την εκδήλωση κατασταλτικής δράσης στον πολλαπλασιασμό των λεμφοκυττάρων αλλά επιπλέον μηχανισμοί ακόμα διερευνόνται. Με τη συστηματική κατανάλωση προβιοτικών έχουν παρουσιαστεί ευεργετικές επιδράσεις τόσο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης (μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 3,56 mm Hg και της διαστολικής κατά 2,38 mm Hg αντίστοιχα), όσο και σε άλλους δείκτες υγείας, όπως τη βελτίωση των επιπέδων της ολικής και της LDL χοληστερόλης, τη μείωση των επιπέδων γλυκόζης και ινσουλινοαντίστασης. Παρόλα αυτά περαιτέρω μελέτες είναι απαραίτητες να γίνουν για την διαπίστωση τόσο των συγκεκριμενων ωφελειών όσο και για την εμποδίσει της καρκινογένεσης αφού έρευνα σε ποντίκια έδειξε ότι τα προβιοτικά εμποδίζουν την ανεξέλεγκτη αύξηση των κυττάρων του παχέος εντέρου (και άρα δημιουργία όγκου) μέσω ποικιλίας μηχανισμών (κυτταρική διαφοροποίηση, απόπτωση).

Κανείς, συνεπώς, δεν μπορεί να απαρνηθεί το γεγονός ότι προβιοτικά σε αντίθεση από το μέγεθος τους έχουν πάμπολλες θετικές επιδράσεις στον άνθρωπο και ενδέχεται τα πλεονεκτήματα από την κατανάλωση τους να πολλαπλασιαστούν με το πέρασμα των χρόνων.

Στα Holland & Barrett μπορείς να βρεις ποικιλία από προβιοτικά, συμπληρώματα διατροφής και προϊόντα υγιεινής διατροφής τα οποία συντελούν στην υγεία και σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος.