Έρωτας είναι...

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι συμβαίνει στο μυαλό μας όταν ερωτευόμαστε;

Έρωτας σαν… ναρκωτικό αυτοΐασης

Νευρολογικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί παγκοσμίως, σημειώνουν ότι ο έρωτας δρα στον εγκέφαλο σαν… ναρκωτικό. Συγκεκριμένα, οι ενδορφίνες, φυσικά οπιοειδή του εγκεφάλου, επιδρούν στον οργανισμό όπως και η μορφίνη. Δημιουργούν δηλαδή μια αίσθηση ευεξίας και καλής διάθεσης (παραγωγή σεροτονίνης, της χημικής ουσίας που θεωρείται ότι συνδέεται με την αίσθηση της ευφορίας), ενώ ταυτόχρονα καταστέλλουν τις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την αντίληψη του πόνου και την επιθετικότητα. Ο εγκέφαλος των «ερωτοκτυπημένων» αντιδρά, «ανάβοντας» τις περιοχές που υπό φυσιολογικές συνθήκες εμπλέκονται στα κίνητρα και την ανταμοιβή. Ο ερωτευμένος αποζητά το αντικείμενο του πόθου του σαν ναρκωτικό, ενώ είναι αυτές οι δύο περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται και όταν ένα άτομο είναι εθισμένο στα ναρκωτικά.

Ο έρωτας, όπως και ο «εθισμός», προκαλεί στιγμές ευχαρίστησης αλλά και στιγμές άγχους. Oι ερωτευμένοι βιώνουν μια κατάσταση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «στρεσογόνος». Ακριβώς δηλαδή όπως συμβαίνει σε περιόδους έντονου άγχους, ο οργανισμός απελευθερώνει κατεχολαμίνες. Αυξάνονται τα επίπεδα της αδρεναλίνης και επομένως παρουσιάζεται ταχυκαρδία. Ως αποτέλεσμα, το ερωτευμένο άτομο συνήθως ιδρώνει, ανατριχιάζει και κοκκινίζει το πρόσωπό του. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος έτσι, ώστε το άτομο να επιλέγει έναν ερωτικό σύντροφο αλλά και να προσπαθεί ασταμάτητα να κερδίζει το ενδιαφέρον του/της, φθάνοντας ακόμη και στα άκρα προκειμένου να το επιτύχει. Αυτή η επιθυμία να νιώθουμε καλά με το ταίρι μας είναι ισχυρότερη από εκείνη για σεξ.
Ωστόσο, όσο πιο έντονος είναι ο έρωτας τόσο πιο έντονος είναι και ο πόθος και η επιθυμία για σεξουαλική επαφή. O πόθος ξεκινά από τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα από τον υποθάλαμο, που διεγείρει υπεύθυνες για τα συναισθήματα χημικές ουσίες και κινητοποιεί το σώμα να στείλει σημάδια έλξης. Oι εκλυτικές ορμόνες που παράγει πηγαίνουν στην υπόφυση, το εκτελεστικό όργανο του εγκεφάλου, και διεγείρουν την παραγωγή υποφυσικών ορμονών, οι οποίες με τη σειρά τους κατευθύνονται στην περιφέρεια (εκτός εγκεφάλου), στα όργανα-στόχους, που είναι οι ενδοκρινείς αδένες. Αυτό το κοκτέιλ χημικών ουσιών που εκκρίνει ο εγκέφαλος δρα παρόμοια με τις αμφεταμίνες, διεγείροντας το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Έτσι, όταν είναι κανείς ερωτευμένος, νιώθει ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκούς ευφορίας.

Γονίδια και σεξ

Όσο για τα γονίδια, παίζουν και αυτά το ρόλο τους, μια και το κύριο γονίδιο που σχετίζεται άμεσα με το σεξουαλικό μας προφίλ είναι το DRD4. Το συγκεκριμένο γονίδιο καθορίζει το πώς θα συμπεριφερθεί ο εγκέφαλός μας στην ντοπαμίνη, την ορμόνη που συνδέεται με την επιθυμία και την ηδονή. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ευχάριστα συναισθήματα που μας προκαλούν η σεξουαλική ευχαρίστηση και ο οργασμός, ενισχύουν τα ανοσοκύτταρα και ως αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Οι ερωτευμένοι κινδυνεύουν λιγότερο από καρδιακή προσβολή και διαβήτη τύπου 2, ενώ παρουσιάζουν σπανιότερα υψηλή πίεση στη ζωή τους -όχι, βέβαια, στα πρώτα στάδια του έρωτα, που η πίεση ανεβαίνει λόγω αδρεναλίνης. Οι σεξουαλικά ενεργοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τις στρεσογόνες καταστάσεις. Ταυτόχρονα, μελέτες αποδεικνύουν ότι κάθε οργασμός μάς χαρίζει επιπλέον λεπτά ζωής, αντιθέτως με τη χρήση ναρκωτικών…
Μπορεί λοιπόν να πει κανείς, ότι ο έρωτας μάς δίνει τεράστια ευχαρίστηση, μας «βοηθά» να νιώθουμε καλά, παρόμοια με την οποιαδήποτε ευχαρίστηση μπορεί να προκαλέσει ένα ναρκωτικό. Ταυτόχρονα αυξάνει τη δημιουργικότητά μας. Η έντονη επιθυμία να ξαναζήσουμε την ευχαρίστηση σχετίζεται με το νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι υπεύθυνη για να ανεβάζει τη διάθεση, σχετίζεται με την ευχαρίστηση, τη σεξουαλική συμπεριφορά, τις λειτουργίες της αναπαραγωγής και τον έλεγχο των ορμονικών εκκρίσεων του εγκεφάλου.
Όπως αναφέρει και η ψυχαναλυτική Αρχή της Ηδονής του Sigmund Freud, «Κάθε νοητική δραστηριότητα του ανθρώπου έχει σκοπό την παραγωγή ηδονής και την αποφυγή του πόνου». Έτσι εξηγείται το γεγηονός ότι παρόλο που ένας έρωτας μάς έσυρε στα πατώματα, εμείς θέλουμε να τον ζήσουμε ξανά και ξανά. Φυσιολογικό, αφού ο έρωτας είναι ένα μέσο αυτοΐασης παραγόντων όπως το στρες και η κατάθλιψη. Ο έρωτας, λοιπόν,  είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό.
Όταν «σβήσει» ο έρωτας;
Γνωρίζουμε ότι τον πρώτο καιρό οι ερωτευμένοι είναι έρμαια των σεξουαλικών ορμονών τους και ότι μετά από κάποιο χρονικό διάστημα ξεκινά το πραγματικό πάθος. Ο οργανισμός ενεργοποιεί το σύστημα παραγωγής ντοπαμίνης, ουσία η οποία κάνει το άτομο να ποθεί το ταίρι του. O ερωτευμένος σκέφτεται μόνο το άτομο που ποθεί, μια και μειώνεται η συγκέντρωση σεροτονίνης, με αποτέλεσμα να δημιουργεί έντονες, σχεδόν εμμονικές σκέψεις, όπως συμβαίνει και στην κατάθλιψη λόγω της μείωσης της σεροτονίνης. Τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη σωστή κρίση υπολειτουργούν, με αποτέλεσμα ο ερωτευμένος να θεωρεί το άλλο του μισό «τέλειο». Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένταση και τα επίπεδα της υδροκορτιζόνης, ορμόνης που συνδέεται άμεσα με το στρες, αυξάνονται. Γι’ αυτό, για την επιβίωσή του ο οργανισμός ενεργοποιεί διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με το συναισθηματικό δέσιμο, το συναίσθημα οικειότητας και τρυφερότητας, εκκρίνοντας οξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη. Έτσι ο έρωτας μπορεί να μη σβήνει, απλώς με το χρόνο, μεταλλάσσεται. Φαίνεται, μάλιστα, ότι όσο πιο συναισθηματικά δεσμευμένος είναι κάποιος τόσο πιο υγιής είναι ψυχή τε και σώματι. 

Info: Χριστίνα Φ. Σορόκου, Εγγ. Συμβουλευτική Ψυχολόγος & Ανθρωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια, Κέντρο Ψυχοθεραπείας και Ψυχομετρικής, Φωτίου 3, River Court, Block C, 3ος οροφ., γραφείο 16, Λευκωσία, τηλ.: 22458750, 99532393