Ξέρετε τι είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;

Διαβάστε αναλυτικά

Όλοι σχεδόν έχουμε παρουσιάσει σε κάποια φάση της ζωής μας οπισθοστερνικό καύσο. Πρόκειται για ένα αίσθημα καύσου πίσω από το θώρακα ο οποίος σε ορισμένες περιπτώσεις εκτείνεται μέχρι τον λαιμό μας. Συνήθως παρουσιάζεται μετά τη λήψη τροφής ή υγρών, με την κάμψη του σώματος προς τα εμπρός, με την άσκηση ή κατά τη διάρκεια της νύκτας με την κατάκλιση. Περίπου 1 στα 10 άτομα παρουσιάζουν οπισθοστερνικό καύσο τουλάχιστον 1 φορά την εβδομάδα ή 1 στα 3 άτομα μία φορά το μήνα. Το αίσθημα αυτό προκαλείται από τη μεταφορά οξέων του στομάχου προς τον οισοφάγο – τον μυικό σωλήνα ο οποίος συνδέει το λαιμό με το στομάχι. Η έκθεση του οισοφάγου στα γαστρικά οξέα προκαλεί φλεγμονή του οισοφάγου, η οποία είναι δυνατό να προκαλέσει αρκετά ιατρικά προβλήματα.

Τι είναι η ΓΟΠ;

Όταν τρώμε, τροφή και υγρά διέρχονται διαμέσου του οισοφάγου (ο μυϊκός σωλήνας ο οποίος συνδέει τον φάρυγγα με το στομάχι). Στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου βρίσκεται ένας εξειδικευμένος μυϊκός δακτύλιος ο οποίος καλείται κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (ΚΟΣ). Ο ΚΟΣ βρίσκεται στο σημείο σύνδεσης του οισοφάγου με το στομάχι. Ο σφιγκτήρας αυτός επιτρέπει στην τροφή να διέλθει στο στομάχι και αποτρέπει την επαναφορά αυτής στον οισοφάγο. Η ΓΟΠ εμφανίζεται όταν ο σφιγκτήρας δεν δουλεύει επαρκώς – είναι πολύ χαλαρός ή αδύναμος - με αποτέλεσμα τη μεταφορά περιεχομένου του στομάχου (τροφής ή υγρών) προς τον οισοφάγο. Αυτή η προς τα πίσω μετακίνηση καλείται παλινδρόμηση, η οποία δυνατό να τραυματίσει τον οισοφάγο, τα φάρυγγα και το αναπνευστικό σύστημα.

Ποια είναι τα αίτια της ΓΟΠ;

Η διατροφή και οι αλλαγές του τρόπου ζωής συμβάλλουν στη ΓΟΠ. Έτσι, συγκεκριμένες τροφές αυξάνουν την παραγωγή οξέος ενώ οι λιπαρές τροφές αυξάνουν το χρόνο παραμονής των τροφών στο στομάχι. Υγρά τα οποία περιέχουν καφεΐνη (καφές, μερικά είδη τσαγιού, κόλα, σόδα), η σοκολάτα, τροφές οι οποίες περιέχουν ντομάτα (σπαγγέτι, λαζάνια, πίτσα και τσίλι), πικάντικα φαγητά, εσπεριδοειδή, σκόρδο, κρεμμύδι, πιπέρι, λιπαρά φαγητά, μέντα και ειδικά η νικοτίνη και τα προϊόντα καπνού χαλαρώνουν τον ΚΟΣ. Η παχυσαρκία επιπρόσθετα προκαλεί αυξημένες πιέσεις στην κοιλιά και επιδεινώνει την ΓΟΠ.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΓΟΠ;

• Οπισθοστερνικός καύσος ή άλγος – αίσθημα καύσου ή πόνου πίσω από το θώρακα

• Όξινες ερυγές – η αίσθηση της μεταφοράς γαστρικού περιεχομένου και αέρα στον οισοφάγο (ενίοτε μέχρι το στόμα), προκαλώντας μια ξινή ή πικρή γεύση με συνοδά ρεψίματα (ερυγές)

• Βράγχος φωνής, Ξηρός βήχας – τα γαστρικά υγρά τα οποία παλινδρομούν προκαλούν ερεθισμό του λάρυγγα ή των φωνητικών χορδών. Τα γαστρικά υγρά δυνατό να μεταφερθούν περαιτέρω προς την τραχεία και τους πνεύμονες, προκαλώντας σπασμό των αεραγωγών, ο οποίος οδηγεί σε συμπτώματα άσθματος. Τα οξεά είναι δυνατό να μεταφερθούν επίσης στους παραρρίνιους κόλπους (ιγμόρεια, μετωπιαίους και ηθμοειδείς κόλπους) προκαλώντας ιγμορίτιδες, μετωπιαίες κολπίτιδες κλπ.

• Δυσκαταποσία ή αίσθηση στάσης των τροφών στον οισοφάγο – ερεθισμός και φλεγμονή του οισοφάγου λόγω της παλινδρόμησης οξέων με αποτέλεσμα τη στένωση του οισοφάγου και έτσι τη δυσκολία της διέλευσης των τροφών

Πώς γίνεται η διάγνωση της ΓΟΠ;

• Ιατρικό ιστορικό: Λήψη λεπτομερούς ιστορικού των καθημερινών συνηθειών και συμπτωμάτων του ασθενούς καθώς και του παρελθόντος ιστορικού και φαρμακευτικών σκευασμάτων που λαμβάνει

• Βαριούχο γεύμα: Το βαριούχο γεύμα είναι μία ακτινολογική εξέταση η οποία χρησιμοποείται για τη διάγνωση της ΓΟΠ. Ο ασθενής καλείται να καταπιεί ένα υγρό το οποίο περιέχει βάριο (ένα πυκνόρευστο λευκωπό-ασημί μείγμα). Το υγρό αυτό επικαλύπτει τον οισοφάγο και το στομάχι και ακολούθως λαμβάνονται ακτινογραφίες, οι οποίες βοηθούν τον ιατρό να διαγνώσει την παλινδρόμηση υγρών από το στομάχι στον οισοφάγο καθώς και την πιθανή παρουσία διαφραγματοκήλης

• Γαστροσκόπηση: Η εξέταση αυτή επιτρέπει τον εσωτερικό έλεγχο του οισοφάγου, του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου. Eπιτρέπει επίσης στον ιατρό να εκτιμήσει τη σοβαρότητα της πάθησης, τον βαθμό των αλλοιώσεων του βλεννογόνου του οισοφάγου και του στομάχου και αν έχουν προκληθεί επιπλοκές από την ΓΟΠ. Πιθανή παρουσία στένωσης του οισοφάγου δυνατό να αποκατασταθεί μέσω της γαστροσκόπησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειασθεί να ληφθούν βιοψίες για τον αποκλεισμό πιθανής παρουσίας οισοφάγου Barrett ή προκαρκινικών αλλοιώσεων που πιθανόν να έχουν αναπτυχθεί στον οισοφάγο

• Μανομετρία οισοφάγου υψηλής ανάλυσης: Στην εξέταση αυτή τοποθετείται διαμέσου της μύτης προς τον οισοφάγο ένα λεπτό εύκαμπτο σωληνάκι, το οποίο καταγράφει τις πιέσεις εντός του οισοφάγου. Με την εξέταση αυτή εκτιμώνται οι καταποτικές κινήσεις και με τον τρόπο αυτό η δύναμη και ο συγχρονισμός των μυών του οισοφάγου. Η όλη εξέταση διαρκεί περίπου 20 λεπτά

• Κάψουλα Bravo και 24ωρη pHμετρία: Η κάψουλα Bravo είναι μια μικρή καταγραφική συσκευή η οποία τοποθετείται μέσω γαστροσκόπησης στον κατώτερο οισοφάγο και η οποία καταγράφει τα παλινδρομικά επεισόδια για διάστημα 48 ωρών. Η συσκευή αυτή καταγράφει πόσο συχνά γίνονται παλινδρομικά επεισόδια στον οισοφάγο και για πόσο χρονικό διάστημα τα γαστρικά υγρά παραμένουν εντός του οισοφάγου.

Εναλλακτική εξέταση της κάψουλας Bravo είναι η 24ωρη ενσύρματη pHμετρία. Ένα πολύ λεπτό σωληνάκι, διαμέτρου λίγων χιλιοστών (mm) τοποθετείται μέσω της μύτης προς τον οισοφάγο. Το σωληνάκι αυτό παραμένει στον οισοφάγο για περίπου 24ώρες και καταγράφει τόσο τα όξινα (τα οποία καταγράφει επίσης η κάψουλα Bravo), όσο και τα αλκαλικά παλινδρομικά επεισόδια τα οποία χρήζουν διαφορετικής αντιμετώπισης

Ποια είναι η θεραπεία της ΓΟΠ;

Η θεραπεία της ΓΟΠ αποσκοπεί στη μείωση των επεισοδίων παλινδρόμησης και των αλλοιώσεων στον βλεννογόνο του κατώτερου οισοφάγου.

Βασική προτεραιότητα αποτελεί η αλλαγή του τρόπου ζωής. Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης μπορεί να χρειασθεί χορήγηση φαρμάκων ή ενδοσκοπική ή ακόμη και χειρουργική θεραπεία του οισοφάγου.

Αλλαγή του τρόπου ζωής

Αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο αντιμετώπισης των ήπιων επεισοδίων ΓΟΠ. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

• Απώλεια βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας

• Διακοπή καπνίσματος

• Αποφυγή αλκοόλ

• Αργή μάσηση της τροφής και κατανάλωση μικρής ποσότητας φαγητών σε σύντομα χρονικά διαστήματα

• Αποφυγή άσκησης εντός 2 ωρών από την κατανάλωση φαγητού

• Αποφυγή κατάκλισης για τουλάχιστον 3 ώρες μετά την κατανάλωση φαγητού

• Αποφυγή των λιπαρών φαγητών, της μέντας, της καφεΐνης, των όξινων χυμών φρούτων, των σαλτσών, του πιπεριού, κρεμμυδιού και γενικά των πικάντικων φαγητών, των τηγανητών φαγητών, των σφολιάτων και όλων των γλυκών που περιέχουν σοκολάτα, κρέμα και σιρόπι

Φάρμακα

• Αντιόξινα: Εξουδετερώνουν τα οξέα παρέχοντας μια προστατευτική στοιβάδα στο τοίχωμα του οισοφάγου και του στομάχου. Η δράση τους είναι γρήγορη, έχει όμως μικρή διάρκεια

• Αναστολείς Η2 υποδοχέων: Προκαλούν καταστολή παραγωγής συγκεκριμένης ποσότητας οξέων του στομάχου. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται η σιμετιδίνη, ρανιτιδίνη, φαμοτιδίνη και η νιζατιδίνη

• Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI’s): Καταστέλλουν την παραγωγή οξέων από διαφορετική κατηγορία κυττάρων του στομάχου. Τα PPI’s χρησιμοποιούνται για πιο συχνά και πιο σοβαρά επεισόδια παλινδρόμησης. Στην κατηγορία αυτή ανήκει η ομεπραζόλη, η εσομεπραζόλη, παντοπραζόλη, ραμεπραζόλη και η λανσοπραζόλη.

Ενδοσκοπική θεραπεία

Η ενδοσκοπική θεραπεία χρησιμοποιείται όταν η αλλαγή του τρόπου ζωής και η φαρμακευτική αγωγή δεν έχουν βελτιώσει τη συμπτωματολογία της ΓΟΠ. Διάφορες ενδοσκοπικές επεμβάσεις (Esophyx, Linx) έχουν χρησιμοποιηθεί με αρκετά καλά αποτελέσματα.

Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιείται όταν έχουν αποτύχει όλα τα πιο πάνω θεραπευτικά μέτρα. Σκοπός της χειρουργικής επέμβασης είναι η ενδυνάμωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα. Εφαρμόζεται η θολοπλαστική κατά Nissen, μια λαπαροσκοπική επέμβαση στην οποία γίνεται συρραφή τού ανώτερου τμήματος του στομάχου γύρω από τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα ώστε να αποτραπούν επεισόδια παλινδρόμησης.

Του Δρ. Παύλου Αντωνίου M.D.

Γαστρεντερολόγου – Ηπατολόγου