Αυτοτραυματισμοί στην εφηβεία: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Η Κλινική Ψυχολόγος, Μαρία Φωτιάδου μας εξηγεί τι είναι και τι μπορεί να κάνει ο γονιός.

Κάποια παιδιά στη δύσκολη περίοδο της εφηβείας αντιμετωπίζουν, συχνά, έντονες και επώδυνες συναισθηματικές καταστάσεις. Ενώ μερικοί νέοι μπορούν να διαχειριστούν αυτά τα συναισθήματα, άλλοι αντιδρούν διαφορετικά στα προβλήματα που έχουν διότι δεν έχουν διδαχθεί τρόπους αποτελεσματικής διαχείρισης των συναισθημάτων τους. Αδυνατούν, δηλαδή, να βρουν τις κατάλληλες λέξεις ενώ η κλιμάκωση των συναισθημάτων παρεμποδίζει την καθαρή σκέψη. Μερικά παιδιά στην εφηβεία απελευθερώνουν αυτά τα συναισθήματα χαράζοντας / προκαλώντας εγκαύματα σε σημεία στο σώμα τους ή βλάπτοντας τον εαυτό τους με κάποιον άλλον τρόπο. Ο αυτοτραυματισμός προσφέρει άμεση ανακούφιση, αποτελεί, ωστόσο, μια βραχυπρόθεσμη «λύση» με σοβαρές συνέπειες.

Τι είναι ο αυτοτραυματισμός;

Ο αυτοτραυματισμός (ή αλλιώς cutting) ορίζεται μια σκόπιμη και άμεση πράξη τραυματισμού του σωματικού ιστού εκ μέρους του ατόμου. Το παιδί μπορεί να χαράξει το δέρμα του με ξυριστικές λεπίδες ή κομμάτια από γυαλί, να προκαλέσει έγκαυμα ή να χτυπήσει κάποιο μέρος του σώματος, να ξύσει και να πειράξει παλιές πληγές ή να μην αφήσει νέες να επουλωθούν, να τραβήξει τα μαλλιά του και να εισχωρήσει αντικείμενα στο σώμα του. Ο αυτοτραυματισμός συχνά εμφανίζεται από τα 13-14 έως τα 24 έτη. Ενώ κάποιες έρευνες έχουν βρει πως αυτός είναι συχνότερος στα κορίτσια, κάποιες άλλες δεν εντόπισαν διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα.

Οι πράξεις αυτοτραυματισμού δεν αποτελούν ένδειξη πως τα άτομα αυτά επιθυμούν να αυτοκτονήσουν. Συνήθως, δεν στοχεύουν να δώσουν τέλος σε κάθε συναίσθημα, αλλά να αισθανθούν καλύτερα.

Γιατί κάποια άτομα αυτοτραυματίζονται;

 Οι ειδήμονες περιγράφουν τον σκόπιμο αυτοτραυματισμό σαν αναποτελεσματική επίλυση προβλημάτων. Τα άτομα που βλάπτουν τον εαυτό τους, συχνά, αναζητούν ανακούφιση από ψυχολογικούς πόνους, αβάσταχτη πίεση, μοναξιά, κατάθλιψη, θυμό ή αντίθετα ψάχνουν τρόπους για να αισθανθούν κάτι, να βγουν από το συναισθηματικό τους μούδιασμα. Κάποιοι άνθρωποι αυτοτραυματίζονται για να βιώσουν πιο έντονα συναισθήματα ενώ άλλοι για να τιμωρήσουν τον εαυτό τους όταν αισθάνονται άσχημα. Δεν μπορούν ή δεν έχουν μάθει πώς να εκφράζουν αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους.

Οι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται, συχνά, αναφέρουν πως μέσω της σωματικής βλάβης που επιφέρουν στον εαυτό τους, ανακουφίζονται από συναισθήματα που τους κατακλύζουν. Αισθάνονται πόνο εξωτερικά στο σώμα τους και όχι εσωτερικά.

Χαρακτηριστικά εφήβων που αυτοτραυματίζονται

• Αρνητικός συναισθηματισμός: τα άτομα που αυτοτραυματίζονται τείνουν να βιώνουν πιο έντονα και πιο συχνά αρνητικά συναισθήματα.
• Δυσκολία στην αναγνώριση και στην έκφραση του συναισθήματος.
• Τάση μείωσης του εαυτού και έντονης αυτοκριτικής.
• Αισθήματα θυμού και απέχθειας προς τον εαυτό τους.

Τι μπορεί να κάνει ο γονιός;

Η εξαφάνιση των αιχμηρών αντικειμένων από το σπίτι, ούτε εφικτή είναι, ούτε αποτελεσματική, καθώς αν το παιδί θέλει να αυτό-τραυματιστεί, θα βρει τρόπο, ίσως πιο επικίνδυνο. Να είστε κοντά στο παιδί, διακριτικά, με ψυχραιμία και ακούστε τι έχει να σας πει. Όταν το παιδί δεν ακούγεται με λέξεις, ίσως προσπαθήσει να ακουστεί με πράξεις -και ο αυτό-τραυματισμός είναι μια κραυγαλέα πράξη.

Η θεραπεία από έναν ειδήμονα σε ζητήματα ψυχικής υγείας είναι προτεινόμενη. Ένας ειδικός μπορεί να βοηθήσει τους εφήβους να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις και να αντικαταστήσουν τις πράξεις αυτοτραυματισμού με λιγότερο επιβλαβείς στρατηγικές εκτόνωσης και συναισθηματικής έκφρασης.

Μαρία Φωτιάδου

Κλινική Ψυχολόγος

Τηλ. 00357 97701702