Παιδί και Διαταραχές Ύπνου: Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς

H Κλινική Ψυχολόγος, Μαρία Φωτιάδου μας εξηγεί ποιες είναι οι δυσκολίες ύπνου ανά ηλικία και εάν υπάρχει λύση.

Η άρνηση του παιδιού για ύπνο, η δυσκολία του να αποκοιμηθεί ή να ξυπνήσει, η υπνοβασία, η υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι ορισμένες από τις πιο συνήθεις αιτίες ανησυχίας και παραπόνων που εκφράζουν οι γονείς προς τους γιατρούς. Ο ύπνος, τότε, από μια φυσιολογική διαδικασία και κομμάτι της καθημερινής ζωής γίνεται πρόβλημα που αγχώνει τους γονείς, διαταράσσει την οικογενειακή ζωή, και επηρεάζει τη λειτουργικότητα του παιδιού στο νηπιαγωγείο ή το σχολείο.

Οι δυσκολίες ύπνου ανά ηλικία

Βρεφική και νηπιακή ηλικία

Η μεγαλύτερη δυσκολία αυτής της ηλικιακής ομάδας αφορά τη διατήρηση συνεχόμενου ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι γονείς συχνά παραπονιούνται ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας ξυπνούν πολλές φορές με κλάματα τη νύχτα και δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν. Ωστόσο, η ρύθμιση του βιολογικού κύκλου ύπνου – εγρήγορσης του βρέφους καθορίζεται, σε μεγάλο βαθμό, από τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο βρέφος και τους γονείς του καθώς επίσης από τις γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές εμπειρίες του βρέφους. Στο πλαίσιο αυτής της αλληλεπίδρασης, οι ατομικές διαφορές των βρεφών ως προς την ποιότητα, τη διάρκεια και το πρόγραμμα ύπνου, άλλοτε ερμηνεύονται από τους γονείς ως φυσιολογικά χαρακτηριστικά και άλλοτε ως δυσκολίες που τους προβληματίζουν και τους ανησυχούν. Φαίνεται, δηλαδή, ότι η δυσκολία ενός μωρού να αποκοιμηθεί ή η μικρή διάρκεια ύπνου τη νύχτα αξιολογούνται ως προβληματικές ή μη καταστάσεις ανάλογα με τις αντιλήψεις, την υπομονή και τις απαιτήσεις των γονέων.

Προσχολική ηλικία

Η σημασία της αϋπνίας αλλάζει από τον δεύτερο χρόνο της ζωής, καθώς παρεμβαίνει το άγχος του αποχωρισμού. Το «να πάει να κοιμηθεί» σημαίνει για το παιδί να μείνει μόνο του, να αποχωριστεί τη μητέρα του και να βρεθεί στο σκοτάδι μόνο του. Πολλά παιδιά αυτής της ηλικίας ξυπνούν στη μέση της νύχτας, δυσκολεύονται να ξανακοιμηθούν και συνήθως καταφεύγουν στο κρεβάτι των γονιών τους.

Σχολική ηλικία

Η δυσκολία να πάνε για ύπνο αποτελεί το συχνότερο πρόβλημα που συναντάμε στα παιδιά ηλικίας 5-12 ετών. Η αντίσταση να πάει το παιδί στο κρεβάτι συνδέεται συχνά με την έλλειψη ορίων και κανόνων. Τα παιδιά δυσκολεύονται να ξυπνήσουν το πρωί και συχνά παραπονιούνται ότι είναι κουρασμένα. Άλλα συχνά προβλήματα που εκδηλώνονται σε αυτή την ηλικία είναι οι αϋπνίες, η άπνοια του ύπνου, η νυχτερινή ενούρηση και ο τριγμός των δοντιών.

Εφηβεία

Κατά την εφηβεία η οργάνωση του ύπνου ολοκληρώνεται. Στην ηλικία των 16 ετών η συνολική διάρκεια του ύπνου φτάνει το 8ωρο. Ενώ οι διαταραχές ύπνου, όπως προκύπτει από επιδημιολογικές μελέτες, είναι συχνές στην εφηβεία, σπάνια οι έφηβοι ζητούν βοήθεια γι' αυτές. Οι διαταραχές ύπνου στην εφηβεία συχνά συνδέονται με ψυχολογικούς παράγοντες όπως ένταση, ανησυχία, οικογενειακά προβλήματα, μαθησιακές δυσκολίες, κοινωνικά και επαγγελματικά προβλήματα. Οι εκπαιδευτικές απαιτήσεις και οι δραστηριότητες των εφήβων οδηγεί συχνά σε ελάττωση του ύπνου καθώς μπορεί να παρουσιάζουν καθυστέρηση στην επέλευση του ύπνου και καθυστέρηση του πρωινού ξυπνήματος.

Υπάρχει λύση;

Πολύ συχνά τα προβλήματα ύπνου στα παιδιά αποτελούν μέρος της ανάπτυξής τους και η πρόγνωση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καλή. Όταν οι δυσκολίες εμμένουν όμως μειώνουν σημαντικά τη λειτουργικότητα του παιδιού και τείνουν να εγκατασταθούν και να το συνοδεύουν μέχρι την ενήλικη ζωή. Η έγκαιρη παρέμβαση βοηθάει στο να κατανοηθούν οι αιτίες που δημιουργούν τις δυσκολίες και να αντιμετωπιστούν άμεσα.

Μαρία Φωτιάδου

Κλινική Ψυχολόγος

Τηλ. 00357 97701702