Air Air: Μια έκθεση του Χρήστου Κυριακίδη και της Μαρίνας Ξενοφώντος που δεν πρέπει να χάσετε

Το Σάββατο, 15 Δεκεμβρίου από τις 15:00 μέχρι τις 20:00 στο υπόγειο του μνημείου της πλατείας Ηρώων, έναντι θεάτρου Ριάλτο.

Για την έκθεση "Air Air", ο Χρήστος Κυριακίδης και η Μαρίνα Ξενοφώντος έχουν εξασφαλίσει ένα χώρο που ανήκει στο Δήμο Λεμεσού και βρίσκεται κάτω από το κεντρικό μνημείο στη γνωστή Πλατεία Ηρώων της πόλης. Αν και σήμερα το μνημείο είναι στην καρδιά μιας περιοχής που έχει υποστεί έντονο αστικό εξευγενισμό (gentrification), οι ρίζες του διαπερνούν πολλά επίπεδα περίπλοκων και ενίοτε χειμαζόμενων ιστοριών. Η πλατεία δημιουργήθηκε το 1910 στην περιοχή Κεσογλούδκια που κατοικούνταν από Τουρκοκύπριους και στην οποία δεν επιτρεπόταν η πρόσβαση σε Ελληνοκύπριους. Ωστόσο, τα όρια αυτά σύντομα μετακινήθηκαν και το 1946 κτίστηκε εκεί το συγκεκριμένο μνημείο, υπό τη Δημαρχεία του Πλουτή Σέρβα, και αφιερώθηκε σε όσους έχουν θυσιάσει τις ζωές τους για την ελευθερία της Κύπρου και της Ελλάδας από κάθε μορφή "τυραννικό ζυγό". Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισαν να λειτουργούν οίκοι ανοχής στην περιοχή που παρέμεινε κακόφημη μέχρι περίπου το 2000 όταν, με την επαναλειτουργία του Θεάτρου Ριάλτο και την πολιτική απόφαση για τον τερματισμό της εξέτασης αιτήσεων αδειών για νυχτερινά κέντρα (καμπαρέ) και την προτροπή προς τα ήδη υφιστάμενα να μεταφερθούν σε άλλες περιοχές, άρχισε να αλλάζει χαρακτήρα. Στη συνέχεια, η αγορά πολλών κτιριακών εγκαταστάσεων από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου συνέβαλε επίσης οριστικά στη μεταμόρφωση του χαρακτήρα της περιοχής γύρω από το μνημείο.

Τα έργα του Κυριακίδη και της Ξενοφώντος δεν χρησιμοποιούν άμεσες αναφορές για να συνδιαλλαχθούν με την περιοχή. Αντί αυτού, οι καλλιτέχνες ενθέτουν στο χώρο σκόπιμα την έκθεση τους με κοινωνικοπολιτικά στοιχεία να σχηματίζουν το υπόστρωμα της. Η συμμετρία και εμβληματική καθαρότητα του μνημείου αντιπαραβάλλεται με την τάση των καλλιτεχνών να από-κεντρώνουν και να διασκορπίζουν αφηγήματα. Εν τω μεταξύ, τα ηρωικά ιδανικά που το μνημείο εκπέμπει καθιστούν προφανή τη ροπή του Κυριακίδη και της Ξενοφώντος για αντι-ηρωισμό – πρόκειται για μια ιδιότητα που ξετυλίγεται μέσα από μια σειρά στρατηγικών άρνησης που θα μπορούσαν να εγείρουν καινούριες πιθανότητες για αισθητικά και πολιτικά πρότυπα. Ο τίτλος της έκθεσης, "Air Air", εμφανίζεται ραμμένος πάνω σε κάποια από τα έργα του Κυριακίδη και αποτελεί αναφορά σε μια φράση του Μαρτινίκου συγγραφέα Aimé Césaire. Όπως και η Μαρτινίκη, η Κύπρος είναι ένα κράτος που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ηπείρους και βασανίστηκε από αλληλοσυγκρουόμενες πολιτιστικές επιρροές και πολιτικά συμφέροντα. Οι καλλιτέχνες ταυτίζονται με την έκκληση του Césaire έναντι στην πολιτική ασφυξία που δημοσιεύτηκε το 1944 στο περιοδικό Tropiques: "Ανοίξτε τα παράθυρα. Αέρα, Αέρα!"

Οι Κυριακίδης και Ξενοφώντος μοιράζονται ένα ενδιαφέρον για την κλασσική και θρησκευτική εικονογράφηση και τα δίκτυα πολιτιστικής, πολιτικής, κοινωνικής, προσωπικής και οικονομικής ιστορίας προς την οποία παραπέμπουν ταυτοχρόνως τέτοιες εικόνες. Το ενδιαφέρον αυτό προεκτείνεται πέρα από τις διαιρέσεις και τις περιπλοκές που σύντομα αποκαλύπτονται σε όσους ακολουθήσουν αυτά τα μονοπάτια, ειδικά στο Κυπριακό πλαίσιο όπου οι αντιφάσεις της πολύπλευρης αποικιακής ιστορίας βρίσκονται πάντα κοντά στο προσκήνιο. Πως ξεκινάει κανείς, εν μέσω αμφιταλαντεύσεων, να δομήσει μια εικόνα; Η Ξενοφώντος έχει στο παρελθόν χαρακτηρίσει την προσέγγιση της ως μια σειρά από σημειολογικές μεταφράσεις που συνενώνονται σε έναν "αστερισμό σφαλμάτων". Τα γλυπτά που παρουσιάζονται κάτω από το μνημείο θα μπορούσαν να θεωρηθούν επανερμηνείες της παραδοσιακής διαδικασίας ζωγραφικής με τέμπερα – μια τεχνική που εδώ και αιώνες αποτελεί το πρωταρχικό μέσο στην παραγωγή Ορθόδοξων εικόνων. Ενώ παραδοσιακά η μουσελίνα τοποθετείται με κόλλα στο ξύλινο ταμπλό πριν την εφαρμογή της κιμωλίας και αργότερα της τέμπερας, η Ξενοφώντος "μιξάρει" αυτή την ακολουθία ρίχνοντας υγρή μπογιά σε ύφασμα ενισχυμένο με ρητίνη. Καθώς η ρητίνη σκληραίνει, η Ξενοφώντος έχει τη δυνατότητα να πλάσει τις μορφές της. Στα ολοκληρωμένα γλυπτά, η υλικότητα των ιδίων των χρωμάτων –η υφή, η λάμψη και η θολότητα τους– υιοθετούν έναν κεντρικό ρόλο, ενώ η εικόνα εκτοπίζεται. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η Ξενοφώντος διαταράσσει το μέσο καθιστώντας το ως κάτι που αντικρίζει κανείς σε υλικό επίπεδο, ενώ ανοίγει παράλληλα άλλους διαδρόμους αναζητήσεων, όπως είναι οι οικονομικοί δίοδοι μέσα από τις οποίες τέτοιες χρωστικές ουσίες μετακινούνταν ιστορικά στην περιοχή. Το έργο Χ, είναι ένα εκμαγείο σαν-σχέδιο, τοποθετημένο στον τοίχο. Φτιάχτηκε βασισμένο στην τεχνική fer forgé που χρησιμοποιείται για τα καλύμματα παραθύρων – μια επιλογή-υπογραφή που αντηχεί πολλά έργα του Κυριακίδη. Τα υφάσματα του Κυριακίδη καταφθάνουν με τις δικές τους έτοιμες ιστορίες (όπως για παράδειγμα, ένα σεντόνι που κουβαλάει τα σημάδια χρήσης δεκαετιών ή ένα μεταξωτό φουλάρι που άφησε πίσω του ένας Κινέζος πρέσβης) που γίνονται η βάση για μια ιδιαίτερα αργή διαδικασία κεντήματος που συνδυάζει το κείμενο με Κλασσικές και Χριστιανικές εικόνες, διακοσμητικά μοτίβα και λογότυπα μόδας. Αντίστοιχα με τις συγκρουόμενες ιστορίες που βαραίνουν την Πλατεία Ηρώων, τα επίπεδα προϊστορίας, μοτίβων, κειμένου, έρωτα και εικόνας στο έργο του Κυριακίδη συνυπάρχουν σε μια κατάσταση αδιάλειπτης διακοπής: "Μου αρέσουν τα πολλά δάχτυλα στον κώλο μου", ανακοινώνει ένα κείμενο που είναι ραμμένο με χρώμα κίτρινο σε μια γαμπριάτικη ζώνη. Η δουλειά του ενεργοποιεί έναν κύκλο αντιδράσεων, σεξουαλικής και γεωπολιτικής εγγύτητας, που μετατοπίζεται ακόμα πιο έντονα μέσα από τις ιδιοσυγκρασίες μιας queer υποκειμενικότητας. Στα πλαίσια της έκθεσης ο Κυριακίδης θα παρουσιάσει επίσης την ποιητική συλλογή Θαυμάσια Πυρκαγιά Οροφής. Η πρακτική των δύο καλλιτεχνών διέπεται από μια λογική απόκλισης, στο βαθμό που και οι δύο καταπιάνονται με παραδοσιακές τεχνικές και σύμβολα, απορρίπτοντας συνάμα τους μηχανισμούς κανονικοποίησης για την παραγωγή νοήματος που παραδοσιακά τις συνοδεύουν. Αντί αυτού, ενσταλάζουν το απρόβλεπτο σε αυτές τις φόρμες, μειώνοντας τες και χτίζοντας παράλληλα το νόημα από κάτω προς τα πάνω, σαν αγριόχορτα που ξεφυτρώνουν σε μια δημόσια πλατεία.

Το κείμενο γράφτηκε από τον Scott Roben και μεταφράστηκε από την Άντρη Παναγιώτου. 

+ Παράλληλα με τα εγκαίνια της έκθεσης "Air Air" θα λάβουν χώρα ακόμα δυο εγκαίνια στην περιοχή: Garden Sculptures, μια ατομική έκθεση του Φάνου Κυριάκου στην Eins Gallery και η παρουσίαση του βίντεο της Κara Walker, με τίτλο Fall Frum Grace, Miss Pipi’s Blue Tale στο The Island Club.

Ανάγνωση ποίησης: 15 Δεκεμβρίου 17:00, 22 Δεκεμβρίου 17:00

Διάρκεια: 15 Δεκεμβρίου - 10 Ιανουαρίου (κλειστό 23–26 Δεκ, 30 Δεκ–2 & 6 Ιαν)

Ώρες λειτουργίας: 11:00 - 13:30, 17:00 - 20:00

Τοποθεσία: Ανδρέα Δρουσιώτη, Πλατεία Ηρώων, Λεμεσός (στο υπόγειο του μνημείου της πλατείας Ηρώων, έναντι θεάτρου Ριάλτο)

Για ραντεβού στο τηλ. 00357 9674230.