Ψυχοσωματικά: Πονάει η ψυχή, νοσεί το σώμα

Όταν καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας, αυτά βρίσκουν μια άλλη διέξοδο για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους, μέσω σωματικών ενοχλήσεων τις οποίες δύσκολα θα αγνοήσουμε.

Ο πόνος στην κοιλιά, η δύσπνοια, το τρέμουλο ή η ταχυκαρδία είναι απολύτως αληθινά. Μας κάνουν να διπλωνόμαστε στα δύο, μας τρομάζουν, μας δυσκολεύουν τη ζωή. Πρόκειται για συμπτώματα με "σάρκα και οστά" που προκαλούν αληθινή δυσφορία και γίνονται αιτία επισκέψεων σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων. Συχνά, όμως, το αίτιο που τα προκαλεί δεν εντοπίζεται ούτε στην κοιλιά, ούτε στους πνεύμονες, ούτε στα χέρια ή την καρδιά. Όλες οι εξετάσεις βγαίνουν καθαρές. Ο παθολόγος, ο καρδιολόγος, ο γαστρεντερολόγος ή ο πνευμονολόγος δεν εντοπίζουν παθολογικά αίτια που να εξηγούν αυτά τα συμπτώματα.

Τότε τι μπορεί να φταίει; Η απάντηση πιθανότατα κρύβεται στη σφαίρα των συναισθημάτων μας. "Είναι ψυχολογικό", ίσως έχουμε ακούσει είτε από τον γιατρό είτε από φίλους στους οποίους εκμυστηρευόμαστε το πρόβλημά μας. Ο όρος "ψυχοσωματικό", ωστόσο, περιγράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που μας συμβαίνει. Όχι, δεν είμαστε κατά φαντασία ασθενείς. Είμαστε παραλήπτες ενός μηνύματος που μας στέλνει το ίδιο μας το σώμα για να στρέψει την προσοχή μας σε κάποια συναισθηματική εκκρεμότητα την οποία έχουμε απωθήσει και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο βρίσκει έναν άλλον τρόπο να κάνει την εμφάνισή της. 

Σώµα και ψυχή 

Το σώμα και η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, το ένα επηρεάζει και επηρεάζεται από το άλλο. Και όταν δε φροντίζουμε το ένα μπορεί να μας "μιλήσει" το άλλο. Πονάει η ψυχή και μας μιλάει το σώμα και αυτό μπορεί να εκφραστεί με διάφορα σωματικά συμπτώματα των οποίων ή αιτία δεν είναι βιολογική αλλά ψυχική. Τα συμπτώματα αυτά ονομάζονται ψυχοσωματικά.

Τα συνηθέστερα ψυχοσωματικά συμπτώματα αφορούν τις ημικρανίες, τα προβλήματα στο στομάχι και το έντερο (με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου), τις δερματικές ενοχλήσεις (έκζεμα, επίμονος κνησμός, ερυθρότητα του δέρματος, σπυράκια) και το καρδιαγγειακό μας σύστημα (ταχυκαρδίες, έκτακτες συστολές, αύξηση της αρτηριακής πίεσης). Αρκετά συχνά οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες των δύο φύλων (στυτική δυσλειτουργία, πόνος κατά την επαφή) ή και συμπτώματα από το ουρολογικό - αναπαραγωγικό σύστημα (π.χ. προστατοδυνία), αρκετές φορές ακόμη και η αδυναμία εγκυμοσύνης, θεωρείται ότι έχουν ψυχοσωματική βάση. Οι ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μπορεί να παρουσιαστούν ακόμη και σε μικρή ηλικία. Τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες ή θλίψη μπορεί να έχουν ενούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολία στον ύπνο, καθώς και εφιάλτες. 

Αιτία εκδήλωσης

Βασική αιτία που κάποιος μπορεί να εκδηλώνει ψυχοσωματικά είναι η δυσκολία διαχείρισης των συναισθημάτων του. Η καταπίεση, η μη έκφραση και λεκτικοποίηση των συναισθημάτων, ο περιορισμός της επιθυμίας, το υπερβολικό άγχος και ένας συνολικός λάθος τρόπος λειτουργίας μπορεί να εκφραστεί μέσα από σωματικούς πόνους που δεν έχουν οργανική αιτία.

Αυτό σημαίνει ότι , ακόμα και αν ακούγεται παράδοξο, τα σωματικά συμπτώματα είναι για καλό, είναι εκεί να μας πουν ότι κάτι δεν προσέχουμε στον εαυτό μας και αυτό δεν είναι απαραίτητα οργανικό. Έρχονται για να μας "χτυπήσουν" την πόρτα να ασχοληθούμε με το τι συμβαίνει μέσα μας και στη ψυχή μας η οποία δεν έχει άλλο τρόπο να μας "μιλήσει".

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα γίνονται η αιτία που θα ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ψυχολόγο ή ψυχίατρο, και έτσι θα επιτρέψουμε στον εαυτό μας να πάρει φροντίδα και να ασχοληθεί με τη διαχείριση τόσο των συναισθημάτων του όσο και με τη συνολική διαχείριση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει.

Μαρία Φωτιάδου

Κλινική Ψυχολόγος

Τηλ. 00357 97701702