Υπολογιστής και παιδί: Οι κίνδυνοι της τεχνολογίας στα παιδιά και η πρόληψή τους

Η κλινική ψυχολόγος, Μαρία Φωτιάδου, μας αναλύει τους τρόπους σωστής αντιμετώπισης όσον αφορά στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών από παιδιά. 

Οι εποχές που τα παιδιά παίζανε στα πάρκα κυνηγητό, κρυφτό στις γειτονιές ή συναντιόντουσαν να παίξουνε κούκλες και αυτοκινητάκια στο δωμάτιο τους με τους φίλους τους μοιάζουν να απομακρύνονται συνεχώς. Ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας με τις εξελίξεις να τρέχουν και να μας φαντάζει μακρινό να ταχυδρομήσουμε κάρτες τις γιορτές ή να μην μπορούμε να βρούμε κάποιον στο σταθερό τηλέφωνο.

Τι γίνεται όμως με τα παιδιά μας που μεγαλώνουν σε ένα τόσο γρήγορο περιβάλλον και με τα τεχνολογικά μέσα από τη νηπιακή ηλικία στη διάθεση τους;

Μια ματιά στο γύρω μας περιβάλλον θα επιβεβαιώσει εύκολα όλες τις έρευνες που δείχνουν ότι πλέον τα παιδιά εξοικειώνονται από πολύ μικρή ηλικία με τους υπολογιστές και τη χρήση της τεχνολογίας. Πολύ συχνά εκδηλώνουμε απορίες με ανάλογο περιεχόμενο: "ο Κωστάκης χειρίζεται το tablet καλύτερα από μένα" ή "μα καλά πώς το κατέβασε αυτό το παιχνίδι; Ούτε εγώ δεν ξέρω να το κάνω".

Πίσω όμως από αυτή την αρχικά ενθουσιώδη αντίδραση ίσως θα έπρεπε να ακούσουμε ένα καμπανάκι ανησυχίας για την εισβολή όλων αυτών των μέσων στην καθημερινότητα ενός μικρού παιδιού και τις επιπτώσεις στην κοινωνικοποίηση, στην υγεία και στην απόδοση του.

Οι κίνδυνοι της χρήσης υπολογιστή από παιδιά και πρόληψή τους

Όπως θα δούμε παρακάτω είναι πολλοί οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν τα παιδιά καθημερινά με τη αλόγιστη χρήση του υπολογιστή, της τηλεόρασης, των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και γενικότερα της τεχνολογίας. Θα πρέπει κάθε γονιός να ενημερωθεί για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση των παραπάνω μέσων από το παιδί του και να προσπαθήσει να υποδείξει στα παιδιά του την σωστή χρήση αυτών ώστε να προλάβει προβλήματα που σχετίζονται όχι μόνο με την σωματική και ψυχολογική του υγεία αλλά και με την κοινωνικοποίηση του. 

Επιπτώσεις και προβλήματα από την υπερβολική χρήση ηλεκτρονικών μέσων

Σωστή μαθησιακή ανάπτυξη

Παιδίατροι και παιδοψυχολόγοι εκφράζουν ανησυχία για την σωστή ανάπτυξη των παιδιών που ξεκινάνε χρήση ηλεκτρονικών μέσων σε πολύ μικρή ηλικία (3-7ετών). Σε αυτή την ηλικία αρχίζει να διαμορφώνεται η γνωστική ικανότητα του παιδιού και να λαμβάνει πλήθος ερεθισμάτων για την σωστή ανάπτυξη του.

Δυσκολία κοινωνικοποίησης

Ένας άλλος κίνδυνος που επισημαίνεται είναι η αποξένωση του παιδιού και η δυσκολία κοινωνικοποίησης του. Με έναν υπολογιστή ή ένα smartphone καθημερινή συντροφιά στερείται αυτόματα την απόλαυση μια παρέας ή της ένταξης σε ένα κοινωνικό σύνολο με μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ψυχολογία και την κοινωνική του ζωή.

Οφθαλμολογικά προβλήματα

Παιδοφθαλμίατροι επισημαίνουν ότι η υπερβολική χρήση του υπολογιστή μπορεί να επιδεινώσει την προδιάθεση για μυωπία με τα ποσοστά των παιδιών που χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά να έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δαιμονοποιήσουμε το ίντερνετ, τον υπολογιστή και τα ηλεκτρονικά μέσα. Είναι ένα παράθυρο στον κόσμο, μια μόνιμη πηγή πληροφοριών και ένα πολύτιμο εργαλείο στην υπηρεσία μας. Με την σωστή χρήση και αποφεύγοντας τους κινδύνους μπορεί να γίνει ένας σύμμαχος στην εκπαίδευση και στην ανάπτυξη του παιδιού σας.

Συμβουλές για την ορθή χρήση υπολογιστή και ηλεκτρονικών μέσων

Θα μπορούσαμε να συνοψήσουμε τους κανόνες της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων στις ακόλουθες 6 απλές συμβουλές που οι ειδικοί συστήνουν στους γονείς :

1.    Θέστε όριο στο πόση ώρα θα παίζει το παιδί ηλεκτρονικά παιχνίδια ή θα είναι στο διαδίκτυο. Όριο το οποίο θα τηρήσετε και ας φέρει ίσως αρχικά κάποια αντίδραση από τα παιδιά. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι απαραίτητη η κοινή γραμμή των γονιών απέναντι στο θέμα.
2.    Απαγόρευση χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευών την ώρα του φαγητού και πριν τον ύπνο.
3.    Γίνετε το παράδειγμα για τα παιδιά σας. Δε γίνεται να τους ζητάτε να μην έχουν το tablet στο τραπέζι αλλά εσείς να ασχολείστε με το κινητό σας. Ας δείτε την ώρα του φαγητού σαν τη στιγμή που ανταλλάσσετε τα νέα της ημέρας.
4.    Φροντίστε να παρακολουθείτε τις δραστηριότητες του ώστε να προλάβετε πιθανό κίνδυνο. Τι παιχνίδια παίζει, τι ιστοσελίδες επισκέπτεται και ποιοι το προσεγγίζουν στα διαδικτυακά μέσα.
5.    Εξακολουθείτε φυσικά να του δίνετε εξωτερικά ερεθίσματα και να περνάτε ποιοτικό χρόνο οικογενειακά.
6.    Δεν αμελούμε ποτέ σημάδια διαφορετικής ή περίεργης συμπεριφοράς του παιδιού μας και συμβουλευόμαστε τους ειδικούς για τις απορίες μας.

Αναμφίβολα η χρήση της τεχνολογίας και των μέσων μαζικής επικοινωνίας έχουν βελτιώσει την ζωή μας σε πολλούς τομείς αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι λόγω της λανθασμένης ή υπερβολικής χρήσης τους.

Θα πρέπει λοιπόν οι γονείς να συνεργασθούν με τα παιδιά τους και να προσπαθήσουν να πάρουν μέρος στην ενασχόληση των παιδιών τους με τα μέσα της τεχνολογίας. Να εκμεταλευθούν την ευκαιρία για μάθηση και ψυχαγωγία για όλη την οικογένεια που προσφέρει ο υπολογιστής, το διαδίκτυο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, η τηλεόραση και γενικότερα η τεχνολογία και μαζί με τα παιδιά τους και να τους δείξουν τον σωστό τρόπο χρήσης τους μέσα από κανόνες που θα τα προφυλάξουν από τους παραπάνω κινδύνους που εγκυμονούν. 

Μαρία Φωτιάδου

Κλινική Ψυχολόγος 

+357 97701702