Τα συναισθήματα των παιδιών: Η σημασία και ο ρόλος τους στην ευτυχία

Η Κλινική Ψυχολόγος, Μαρία Φωτιάδου μας βοηθάει να εντοπίζουμε τα συναισθήματα των παιδιών, να τα ονοματίζουμε, να τα καταλαβαίνουμε, να τα εκφράζουμε και να τα χρησιμοποιούμε θετικά για την ευτυχία τους.

Συναισθήματα έχουμε όλοι οι άνθρωποι και όλοι μας επηρεαζόμαστε από αυτά. Καθημερινά βιώνουμε μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων. Τη μια στιγμή μπορεί να βρισκόμαστε στη συναρπαστική κορύφωση της ευτυχίας ή του ενθουσιασμού, και λίγο αργότερα να πιάνουμε τον εαυτό μας να αισθάνεται πλήξη ή θλίψη. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα συναισθήματα διαδραματίζουν πολλούς ρόλους. Είναι αυτά που δίνουν ώθηση, κίνητρα και ενέργεια στη ζωή! Μπορούν επίσης να καθορίσουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας, να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε τον κίνδυνο και να εξασφαλίσουμε την επιβίωσή μας, να κάνουμε φίλους, να αγαπήσουμε, να ερωτευθούμε, να κάνουμε τον απολογισμό της ζωής μας.

Τα μικρά παιδιά βιώνουν πολλά από τα συναισθήματα που βιώνουν και οι ενήλικες. Θυμώνουν, στεναχωριούνται, απογοητεύονται, νευριάζουν, χαίρονται, ντρέπονται αλλά συχνά δεν έχουν τις κατάλληλες λέξεις για να μιλήσουν γι’ αυτό που νιώθουν. Αντί γι’ αυτό, κάποιες φορές εκδραματίζουν τα συναισθήματά τους με ακατάλληλους τρόπους. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί απογοητεύεται, μπορεί να πετάξει τα παιχνίδια του κάτω.

Επείγει να μάθουμε να εντοπίζουμε τα συναισθήματα να τα ονοματίζουμε, να τα καταλαβαίνουμε, να τα εκφράζουμε και να τα χρησιμοποιούμε θετικά για την ευτυχία των παιδιών. Κάποια από τα συναισθήματα που συναντάμε συχνά στα παιδιά είναι τα εξής:

Ο ΦOBOΣ

Ένας φόβος έχει λόγο ύπαρξης έστω κι αν είναι ακατανόητος για έναν ενήλικα, ένας φόβος πρέπει να ακούγεται να είναι σεβαστός και καλοδεχούμενος.

Θαρραλέος δεν είναι αυτός που δεν αισθάνεται φόβο άλλα αυτός που τον αναγνωρίζει, τον αποδέχεται και παίρνει τις πληροφορίες που του μεταφέρει. Συνήθως ο φόβος είναι υγιές συναίσθημα και ενεργοποιείται μπροστά στο κίνδυνο. Όμως όπως και να έχει ακόμα και αν είναι φόβοι υπερβολικοί πρέπει να συμπαραστεκόμαστε στα παιδιά όταν τους περνάνε, να είμαστε εκεί να τους εξηγήσουμε, να τους παρηγορήσουμε και να τους εξερευνούμε μαζί τους.

Οι νυχτερινοί φόβοι που είναι συνήθης και ξυπνούν τρομαγμένο το παιδί δείχνουν τα συναισθήματα που δεν κατάφερε να χαλιναγωγήσει την ημέρα. 

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί που φοβάται και μπορεί ο φόβος του να κρύβει και το συσσωρευμένο θυμό

• Μη το θεωρείται και μη το λέτε φοβητσιάρικο.
• Δείτε τους δικούς σας φόβους και γιατρέψτε τους.
• Προσπαθήστε να δημιουργήσετε το αίσθημα της ασφάλειας στο παιδί. 
• Καλλιεργήστε από νωρίς την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
• Συζητήστε μαζί του για τους φόβους του.
• Να μην χρησιμοποιείται τον εκφοβισμό ως μέσο διαπαιδαγώγησης.
• Βοηθήστε το να υπομένει και να αντιμετωπίζει σταδιακά τους φόβους του. 
• Tέλος, να απευθύνεστε σε κάποιο ειδικό εάν βλέπετε ότι το παιδί υποφέρει από κάποια έντονη φοβία.

Ο ΘΥΜΟΣ

Η οργή και ο θυμός είναι πολύ υγιή συναισθήματα αλλά όταν οι γονείς το απαγορεύουν και το παιδί απαγορεύει στον εαυτό του να τα νιώσει. Το παιδί αισθάνεται κακό που νιώθει οργή και έτσι τη στρέφει ενάντια στον εαυτό του με αποτέλεσμα να αισθάνεται ασήμαντο λειψό.

Το παιδί που δε μπορεί να εκφράσει το θυμό του μπορεί επίσης να αρχίσει να φοβάται.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε ένα παιδί που νιώθει θυμωμένο 

• Επιτρέψτε να δώσει διέξοδο στο θυμό του.
• Αν τα αιτήματα του δε μπορούν να ικανοποιηθούν είναι βασικό να κατανοείτε πάντα το θυμό του.
• Μην απαντήσετε στο θυμό με θυμό, πρέπει να αποφύγετε να ανταποκριθείτε στο θυμό του παιδιού με το δικό σας θυμό.
• Βοηθήστε το να καταλάβει ποιοι τρόποι είναι αποδεκτοί και μη αποδεκτοί για να εκφράσει το θυμό του. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να το αντιληφθεί αυτό με το να αναγνωρίσει αρχικά τους λόγους για τους οποίους νιώθει θυμωμένο.
• Δώστε χρόνο να ηρεμήσει. 
• Συνοψίζοντας, οι θυμοί είναι πολλοί και κάποιοι υπερβολικοί, πρόκειται για συσσωρευμένη ένταση, την έκφραση ενός ασυνείδητου φόβου του γονιού, η έκφραση ενός άλλου συναισθήματος που καμουφλάρεται από το θυμό γιατί το πραγματικό συναίσθημα δε μπορεί να εκφραστεί. Επίσης, η επιθετικότητα κρύβει πάντα κάποια έλλειψη.
• Ο θυμός είναι καλός γιατί επιτρέπει στο άτομο να υπερασπιστεί το έδαφος του το σώμα του, τις ιδέες του, τις αξίες του, την ακεραιότητα του.
• Τέλος, ανταπόκριση στο θυμό σημαίνει ότι τον ακούμε τον σεβόμαστε, τον συναισθανόμαστε. 

Η ΘΛΙΨΗ 

Η θλίψη των παιδιών και τα δάκρυα μας ταράζουν, λέμε έλα σταμάτα τώρα θα σου αγοράσω καινούργιο παιχνίδι, τα δάκρυα όμως ανακουφίζουν, γιατρεύουν, ειδικά όταν συμβεί ένα θλιβερό γεγονός στην οικογένεια μια θλίψη χωρίς δάκρυα θα μείνει μπλοκαρισμένη για χρόνια σε περίπτωση που δεν εκφραστεί.

Συμπαρασταθείτε στη θλίψη αφήστε χώρο για τα δάκρυα. Το να ερμηνεύει κανείς την εκδήλωση των συναισθημάτων ως αδυναμία είναι ξεπερασμένο, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Όταν συμβεί κάποιο θλιβερό γεγονός πέστε την αλήθεια, είναι αποδεδειγμένο ότι κάνει πάντα λιγότερο κακό, τα παιδιά νιώθουν εύκολα υπεύθυνα για αυτά που συμβαίνουν στο περίγυρο τους και για αυτό το λόγο χρειάζεται να τους τονίσετε πως δεν ευθύνεται για τίποτα απολύτως και πως έχει το δικαίωμα να νιώθει όλα τα συναισθήματα από θυμό μέχρι και θλίψη.

Το όνειρο όλων των γονιών, είναι να μεγαλώσουν ευτυχισμένα και επιτυχημένα παιδιά. Να θυμάστε, τα παιδιά μας λένε πάντα αυτό που έχουν ανάγκη σε κάθε ηλικία αρκεί να τα ακούμε και να προσπαθούμε να τα αποκωδικοποιούμε στη γλώσσα τους. Ακούστε το παιδί σας και δώστε του χρόνο να εκτονωθεί συναισθηματικά. Αυτό που κάνει πραγματικά ευτυχισμένο και επιτυχημένο τόσο ένα παιδί όσο και έναν ενήλικα, είναι η επαφή με το συναίσθημά του και η επαφή του με τα συναισθήματα των άλλων! Καμία σχέση δεν μπορεί να διατηρηθεί και να ισχυροποιηθεί αν δεν είμαστε σε θέση να μοιραζόμαστε αυτά που νιώθουμε και αν δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το πώς νιώθουν οι άλλοι, για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν έμφαση στα συναισθήματα των παιδιών.

Μαρία Φωτιάδου

Κλινική Ψυχολόγος

Τηλ. 00357 97701702