Διαζύγιο και παιδιά: Τρόποι χειρισμού και χρήσιμες συμβουλές

Η ειδικός μας εξηγεί πώς επηρεάζεται το παιδί και πώς πρέπει να του μιλήσω για το διαζύγιο...

Το διαζύγιο είναι μία τραυματική εμπειρία για όλους τους εμπλεκόμενους και προπάντως για το παιδί και οι αλλαγές που επιφέρει είναι μεγάλες. Είναι επίσης μία από τις πιο αγχωτικές διαδικασίες που μπορεί να περάσει το παιδί και οι γονείς, και προκαλεί επώδυνα συναισθήματα. Το σημαντικότερο είναι η συνεργασία και η επικοινωνία των δύο γονιών για θέματα που αφορούν το παιδί τους με γνώμονα την προσαρμογή του παιδιού στη νέα κατάσταση.

Όλα τα παιδιά που βιώνουν το διαζύγιο περνούν από τα στάδια του πένθους (στάδιο άρνησης, στάδιο του θυμού, στάδιο της διαπραγμάτευσης, στάδιο της κατάθλιψης, στάδιο της αποδοχής ). Αισθάνονται πληγωμένα, θυμωμένα, απογοητευμένα και φοβισμένα.

Πώς επηρεάζεται το παιδί:

Άγχος: Τα παιδιά πιθανόν να ξεκινήσουν να διακατέχονται από ανησυχία και άγχος αποχωρισμού ή εγκατάλειψης. Διάφορα ερωτηματικά για το μέλλον τους είναι πολύ συχνά μετά από ένα διαζύγιο.

Ενοχές: Ιδιαίτερα παιδιά μικρότερης ηλικίας, ίσως να αισθάνονται ενοχές ότι αυτά ευθύνονται για το χωρισμό των γονιών τους.

Θυμός: Όλα τα παιδιά, ιδιαίτερα σχολικής ηλικίας, αισθάνονται θυμό απέναντι στους γονείς τους. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανόν να εσωτερικεύουν το θυμό τους, ενω τα αγόρια είναι πιο πιθανόν να τον εξωτερικεύουν. Επίσης, τείνουν να διακατέχονται από την επιθυμία για επανασύνδεση των γονιών τους.  Παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να πάρουν το μέρος του γονέα που θεωρούν πιο αδύναμο ή που θεωρούν ότι δεν φταίει. Τα παιδιά μικρότερης ηλικίας αποφεύγουν να πάρουν θέση.

Επίσης, τα παιδιά πιθανόν να γενικεύουν την εμπειρία τους στις δικές τους κοινωνικές σχέσεις και να φοβούνται ότι τίποτα πια δεν είναι σίγουρο ή μόνιμο.

Παρόλα αυτά, οι έρευνες έχουν δείξει ότι δεν αναμένεται τα παιδιά αυτά να αντιμετωπίσουν ψυχολογικά προβλήματα στο μέλλον λόγω του διαζυγίου και ούτε πρέπει κάθε πράξη τους να ανάγεται στο διαζύγιο. Επίσης, έρευνες έχουν δειξει ότι τα παιδιά χωρισμένων γονιών που ζούν σε ένα περιβάλλον χωρίς συγκρούσεις, έχουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς σε σχέση με παιδιά που οι γονείς τους είναι μαζί αλλά έχουν συνεχείς προστριβές στο σπίτι. Η ύπαρξη υποστηριχτικού πλασίου παίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του παιδιού στη νέα κατάσταση.

Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για το διαζύγιο:

• Είναι σημαντικό να προετοιμάσετε το παιδί σχετικά με την απόφασή σας και να του μιλήσετε όσες φορές χρειαστεί. Και οι δύο γονείς πρέπει να είναι παρών. Η συζήτηση καλό είναι να γίνει αρκετές μέρες πριν ο ένας γονέας φύγει από το σπίτι.
• Εξηγήστε με όσο πιο απλά λόγια γίνεται, και με βάση την ηλικία του παιδιού, πως οι γονείς δεν μπορούν να είναι πλέον μαζί ως ζευγάρι. Διαβεβαιώστε το ότι το ίδιο δεν φέρει καμία ευθύνη. Για παιδιά προσχολικής ηλικίας, αυτό μπορεί να γίνει μέσα από ένα παραμύθι.
• Διαβεβαιώστε επίσης τη διαθεσιμότητά σας ως γονείς, καθώς αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να αισθανθούν ασφάλεια και να κατανοήσουν ότι δεν πρόκειται να «χάσουν» τους γονείς τους.
• Ενημερώστε τα παιδιά και προετοιμάστε τα για την αλλαγή στην καθημερινότητά τους.
• Σε περίπτωση που ο γονέας με το παιδί θα πρέπει να μετακομίσει σε άλλο σπίτι, καλό είναι να προετοιμάσετε το παιδί από πριν. Μπορείτε να πάτε μία βόλτα με το παιδί στην καινούργια γειτονιά, να επισκεφτείτε το καινούργιο σας σπίτι και να δείτε τη νέα περιοχή στην οποία θα διαμένεται.

Οι γονείς μπορεί να απέτυχαν στο γάμο τους, αλλά μπορούν να διαχειριστούν σωστά το διαζύγιό τους.

Κάποιες πρακτικές συμβουλές που μπορεί να δωθούν στους γονείς είναι:

1. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να εκφράζουν τα συναισθήματά τους και ό,τι αισθάνονται σχετικά με το διαζύγιο. Είναι σημαντικό να αφιερώσετε χρόνο και να ακούσετε τα παιδιά σας σχετικά με το τί αισθάνονται. Ο στόχος δεν είναι η επίλυση του προβλήματος ή να αλλάξετε αυτό που αισθάνεται το παιδί σας. Ο στόχος είναι να ακούσετε το παιδί σας και να είστε έτοιμοι να απαντήσετε σε ότι σας ρωτήσει το παιδί σας.

2. Αποφύγετε τους διαπληκτισμούς και τους τσακωμούς με τον/την πρώην σύντροφό σας μπροστά στο παιδί. Αυτό αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα αλλά είναι πολύ σημαντικό να μην εκφράζεστε αρνητικά για τον/την πρώην σύντροφό σας μπροστά στο παιδί. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο σημαντικότερος παράγοντας για προσαρμογή των παιδιών σε ένα διαζύγιο είναι το επίπεδο γονεικής σύγκρουσης που βιώνουν. Το να ακούν αρνητικά σχόλια για τον άλλο γονιό ή να πρέπει να πάρουν θέση, τους θέτει σε μία εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση.

3. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τα παιδιά σας ως πληροφοριοδότες για να μεταφέρετε κάποιο μήνυμα στον/στην πρώην σύντροφό σας. Επίσης αποφύγετε να ρωτάτε το παιδί τί συμβαίνει στο σπίτι του / της πρώην συντρόφου σας. Τα παιδιά αντιπαθούν όταν αισθάνονται ότι τους ζητείτε να "κατασκοπεύσουν" τον άλλο γονέα. Όπου είναι δυνατόν, επικοινωνήστε απευθείας με τον άλλο γονέα σχετικά με θέματα όπως προγραμματισμός, επίσκεψη, προβλήματα υγείας ή σχολικά προβλήματα.

4. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι και οι δύο γονείς το αγαπάτε. Η διατήρηση μίας ισχυρής και θετικής σχέσης και με τους δύο γονείς, βοηθά τα παιδιά να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

5. Συνεχίστε την καθημερινή σας ρουτίνα με το παιδί. Φροντίστε να θέσετε συγκεκριμένες ώρες και μέρες που ο άλλος γονιός θα παίρνει το παιδί. Να είστε σταθεροί στο πρόγραμμά σας και να τηρείτε τις ώρες και μέρες συνάντησης.

6. Προσπαθείτε να έχετε μία συνεπή επικοινωνία με τον/την πρώην σύντροφό σας όσον αφορά το παιδί, καθώς είναι σημαντικό για την ευημερία του παιδιού σας.

Τελειώνοντας, να θυμάστε ότι: "Τα παιδιά είναι ανθεκτικά. Είναι σε θέση να επιβιώσουν των οικογενειακών κρίσεων χωρις μόνιμα τραύματα και μπορούν να αναπτυχθούν σαν εξελισσόμενα όντα εφόσον αισθάνονται την υποστήριξη και την αγάπη του περιβάλλοντός τους", (Lansky, 1994).

Αυγή Χρίστου
Εγγεγραμένη Σχολική / Εκπαιδευτική Ψυχολόγος